On The Beach

Na de Bom

Hoe ziet de wereld eruit na de nucleaire catastrofe?
In dit overzicht zijn ook Britse films opgenomen, in de geest van de venijnige opmerking van Gore Vidal dat ‘de U.K. geen land is maar een Amerikaans Vliegdekschip.’

The Day the World Ended (1955) | Roger Corman

Een goedkoop vluggertje van ‘exploitation’ expert Roger Corman waarin de overlevenden van een nucleaire holocaust onvriendelijke mutanten van zich moeten afslaan. De sfeer is zo akelig als maar zijn kan en de interacties tussen de verdoemden zijn sterker dan je zou vermoeden.

The World, the Flesh and the Devil (1959) | Ranald MacDougall

Vrij zware allegorie boordevol symbolen maar de intrigerende sfeer houdt de aandacht gaande. Na een wereldomvattende kernramp blijven er kennelijk maar twee mensen over: een blanke vrouw (Inger Stevens) en een zwarte man (Harry Belafonte). Het vlot al niet te best tussen de twee, maar als plotseling een derde overlevende (Mel Ferrer) opdaagt, is een conflict niet te vermijden. Het lijkt me best deze film niet te bekijken als een realistische visie op het leven na de Bom. De vernietiging van de aardkloot is veeleer een alibi om te demonstreren dat zelfs als slechts drie mensen de planeet bevolken, ze er toch nog in slagen om elkaar het leven zuur te maken.

The Day the Earth Caught Fire (1961) | Val Guest

Een bizarre Britse Dag des Oordeels Koude Oorlog thriller waarin door simultane nucleaire ontploffingen van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie de aarde uit zijn as geslagen is en nu richting de zon raast. We krijgen de gevolgen te zien vanuit Brits perspectief. De drankzuchtige Fleet Street krantenreporter die dit ontdekt, heeft maar één hoop: dat een andere ontploffing ofwel onze planeet zal redden of voor eens en altijd zal vernielen. Arthur Christiansen, de ex-hoofdredacteur van de Daily Express speelt zichzelf.

The War Game (1966) | Peter Watkins

Schokkende pseudo-documentaire over een hypothetische kernaanval op Londen die het land in chaos en anarchie stort. Daaruit ontstaat een autoritaire staat die nog geen klein beetje haaks staat op de nationale mythes (solidariteit,doorzettingsvermogen, onverstoorbaarheid) van tijdens de Blitz. Het was een opdrachtfilm voor de BBC, maar het resultaat was dermate hyperrealistisch, dat de film onder politieke druk niet werd uitgezonden en pas in 1985 voor ’t eerst op een Britse zender te zien was.

The Bed Sitting-Room (1969) | Richard Lester

Post nucleaire Holocaust fantasie in Engeland. Lester ziet het (weinige) leven na de Bom als een gruwelijke, surreële farce. Anarchistisch, bij vlagen geïnspireerd maar vaak ook lukraak en saai. Met Rita Tushingham, Ralph Richardson, Peter Cook.

A Boy and his Dog (1975) | L.Q. Jones

Speelt zich af in het ons bekende jaar 2024. Zeventien jaar eerder brak er tussen Oost en West een atoomoorlog uit die de aarde nagenoeg onbewoonbaar maakte. Springvloeden hebben de planeet bedolven onder een oceaan van modder. In een chaotisch en eindeloos uitgestrekt landschap vechten ronddolende bendes voor voedsel, kleren en levensmiddelen. Een jonge Don Johnson speelt de op zijn eentje opererende Vic, met als enige metgezel een nijdig en heel onsympathiek hondje. Naar een verhaal van Harlan Ellison, geregisseerd door L.Q. Jones, acteur en bekende smoel uit de westerns van Sam Peckinpah.

Damnation Alley (1977) | Jack Smight

Ook hier veranderde een nucleaire oorlog de aarde in één grote woestenij. Enkele overlevenden (onder wie Jan-Michael Vincent, George Peppard en Dominique Sanda) zetten in hun geblindeerde tanks koers naar Albany omdat radiosignalen erop wijzen dat daar meer leven in de brouwerij is. Onderweg trotseert het gezelschap cyclonen, gemuteerde insecten, vleesetende kakkerlakken en de agressie van gedegenereerde landlopers.

Mad Max (1979) | George Miller

Het eerste en nog altijd beste Max Max-avontuur is een punk nachtmerrie-visie op de anarchie en de chaos na de val van de westerse beschaving. Mel Gibson is in de rol waarvoor hij werd geboren een eenzame, nihilistische held die probeert te overleven in een Australische woestenij van kapotte snelwegen en de terreur van plunderende snelheidsmaniakken. Een van de invloedrijkste actiefilms uit de late seventies.

Escape From New York (1981) | John Carpenter

In het jaar 1997 is Manhattan getransformeerd in een maximaal beveiligde grote gevangenis waar de Amerikaanse president (Donald Pleasence) na een kaping gegijzeld wordt en Kurt Russell hem moet redden om zijn eigen hachje te redden. Carpenter paart apocalyptische sciencefiction actie aan subversieve sociale commentaar.

Testament (1983) | Lynne Littman

Lynne Littman maakte de eerste Hollywoodfilm sinds de vroege jaren zestig van vorige eeuw die het aandurft na te denken over het ondenkbare. En het is vooral de wijze waarop dit gebeurt dat deze film uniek maakt. De inwoners van een E.T.-achtig Californisch stadje overleven een atoomaanval op de VS omdat ze niet de directe impact maar enkel de fall-out te beleven. Volledig afgesneden van de buitenwereld proberen ze gewoon verder te leven in afwachting van de langzame aftakeling door de radioactieve neerslag. De regisseuse koos voor een gewaagd concept: een sobere en discrete voorstelling van de onvoorstelbare catastrofe, waarin nauwelijks iets gruwelijks te zien is maar alles gesuggereerd wordt. Jane Alexander is de moeder die een voor een haar kinderen begraaft maar halsstarrig vasthoudt aan de dagelijkse rituelen van het ‘gewone’ leven.

The Day After (1983) | Nicholas Meyer

Er gaapt tussen het belangrijke onderwerp - de catastrofale gevolgen van een kernoorlog tussen de twee supermachten op de bevolking van Kansas City en omstreken - en de banale, middelmatige feuilleton stijl zo’n afgronddiepe kloof dat je deze film moeilijk ernstig kan nemen. Blijft desondanks een van de meest ophefmakende televisiefilms uit de geschiedenis. Met Jason Robards, Jobeth Williams, John Lithgow.

Threads (1984) | Mick Jackson

Een hard en heftig docudrama over de gevolgen van een nucleaire aanval op het arbeidersstadje Sheffield, Engeland. De atoom-apocalyps verbeeld met een nooit eerder gezien genadeloos realisme. Werd in september 1984 uitgezonden op de BBC en schokte miljoenen kijkers. Vier maanden later ging Threads in Amerika in de ether en werd de meest bekeken kabeltelevisie-uitzending ooit. Met Karen Meagher, Reece Dinsdale, David Brierly.

The Quiet Earth (1985) | Geoff Murphy

De eerste sciencefictionfilm uit Nieuw-Zeeland is een krachtig voorbeeld van het ‘lone survivor’-subgenre waarin een wetenschapper die aan een globaal energieproject in een nachtmerrie ontwaakt waarin hij de laatste mens op Aarde is. Hij gaat in lege steden op zoek naar andere overlevenden. Zijn mentale conditie gaat zienderogen achteruit en zijn tocht mondt uit in een onvergetelijke climax waarover decennialang gediscussieerd werd. Met Craig Harrison, Bill Baer, Bruno Lawrence.

Salute of the Jugger (1989) (ook bekend als The Blood of Heroes) | David Webb Peoples

Het in de Australische outback gedraaide Salute of the Jugger is de zoveelste door Mad Max-geïnspireerde post-nucleaire fantasie. De enige vorm van ontspanning in deze Brave New World is een gladiatorengevecht waarbij de deelnemers - de juggers – elkaar met alle mogelijke wapens en op alle mogelijke manieren te lijf gaan, van het afbijten van oren tot het uitsteken van ogen. Rutger Hauer is de aanvoerder van deze nieuwe gladiatoren en trekt met zijn nieuwste aanwinst, een sierlijk oosters boerenmeisje (Joan Chen) van de ene nederzetting naar de andere, op zoek naar nieuwe uitdagingen. Hauer behoorde vroeger tot de Liga. Nee, niet de Katholieke Filmliga, wel de decadente elite van de heersers over een ondergrondse stad die zowat het midden houdt tussen Metropolis en een platgebombardeerde set van Fellini. Van de scenarist van Blade Runner hadden we toch beter verwacht.

Dirty War (2005) | Daniel Percival, Lizzie Mickery

Door de BBC geproduceerd docudrama in semi-cinéma vérité stijl over wat er gebeurt mocht er in centrum Londen een radioactieve ‘vuile’ bom afgaan. De filmmakers wisselen voortdurend van perspectief, nu eens offensief (de terroristen die de aanslag plannen; de zelfmoordenaars) dan weer defensief (Scotland Yard; een vrouwelijke moslim politieofficier; de spoeddiensten). Ze gooien de kijker midden in de actie, de onzekerheid en de paniek en laten zien hoe onvoorbereid de Britse autoriteiten zijn en hoe gedreven de terroristen. Nuchter, anti sensationeel maar ook een tikkeltje saai, hoe schokkend het gegeven ook is. Met Gavin Abbott, Joanne Adams, Shamshad Akhtar.

Children of Men (2006) | Alfonso Cuarón

In deze politiek-filosofische fabel is de wereld zoals we die kennen compleet ontwricht en heeft alle infrastructuur het begeven. Alleen Engeland gaat er nog even mee door. Dat de lugubere toekomstvisie zo naar de keel grijpt, komt vooral omdat Alfonso Cuaron de bittere pil verzacht door ze te verhullen als een razendknappe actiefilm. In het zo ‘echt’ mogelijk ensceneren van actiescènes zet Cuaron in ieder geval een nieuwe standaard (geen wonder dat hij felicitaties mocht in ontvangst nemen van Steven Spielberg die zich in Minority Report op aanverwant ‘dystopisch’ terrein waagde). De filosoof en cultuurcriticus Slavoj Zizek stak de loftrompet over deze film ‘die de beste diagnose geeft voor de ideologische wanhoop van het kapitalisme.’ Met Julianne Moore, Clive Owen, Chiwetel Ejiofor.

The Road (2009) | John Hillcoat

Meesterlijke Cormac McCarthy verfilming met Viggo Mortensen als een zieke vader die in een post-apocalyptische wereld zijn zoontje probeert te beschermen tegen alle kwaad dat ze tegenkomen op hun langzame tocht naar de zee. Schokkend en hartverscheurend.