Verdieping: The Parallax View

Deep State

The Domino Principle (1977) | Stanley Kramer

Een veroordeelde moordenaar (Gene Hackman) krijgt zijn vrijheid terug als hij voor rekening van een mysterieuze organisatie, een machtige politicus uit weg ruimt. Hij moet zijn doelwit vanuit een helikopter doodschieten. Nooit wordt in de dialogen vermeld dat het om de president van de VSA gaat, maar gezien het streng bewaakte landgoed aan de Californische kust verdacht veel gelijkenissen vertoont met Nixons buitenverblijf in San Clemente en de vlaggen halfstok hangen zodra de sluipschutters hun job hebben geklaard, is het niet zo moeilijk om te raden wie er geëxecuteerd wordt. Met Candice Bergen, Richard Widmark, Mickey Rooney, Edward Albert, Eli Wallach.

Rollover (1981) | Alan J. Pakula

Ofschoon er enkele aanwijsbare schurken en verdachte individuen door de raadselachtige intriges rondsluipen, gaat het zoals in alle thrillers van Pakula (The Parallax View, All the President’s Men) meer om de onzichtbare en duistere supermachten waar de enkeling geen greep op heeft. De grote boosdoener in Rollover is de ondoordringbare superstructuur van het monetaire evenwicht dat bedreigd wordt. Jane Fonda speelt een gewezen filmster die na de dood van haar vermoorde echtgenoot het beheer overneemt van een petrochemisch imperium. Kris Kristofferson wordt door de bank die het zieke bedrijf financierde, aangesteld om het nakende faillissement af te wenden. Hij helpt haar in Saudi-Arabië het geld te vinden waarmee ze het bedrijf weer in handen kan krijgen. De New Yorkse bankier en de gedistingeerde weduwe zijn weldra ook minnaars maar hun romance wordt voortdurend overschaduwd door een gebrek aan vertrouwen. Beiden blijken slechts pionnen te zijn in een gigantisch schaakspel waarbij mondiale financiële en economische belangen op het spel staan. Pakula vond in Wall Street, het bolwerk van de hoge financiën een ideale omgeving voor het componeren van weergaloze beelden doordrongen van grootstad-angst, neurose en paranoia. In geometrische beeldcomposities die naar het non-figuratieve overhellen, vat hij de koele, kleurloze essentie van deze hoogglanzende, harteloze wereld van staal, glas, gepolijst hout, computercontrole en extreme technocratie. De strakke, riskant gekadreerde beelden doen denken aan Antonioni, herzien door Kafka. Pakula’s mise-en-scène en de doffe, diepdonkere fotografie van Giuseppe Rotunno toveren elk onschuldig decor om tot een ruimte vol dreiging en ondefinieerbare angst. Met Hume Cronyn, Josef Sommer, Bob Gunton.

The Osterman Weekend (1983) | Sam Peckinpah

Deze spionagefilm van westernspecialist Sam Peckinpah is een verwarrende verfilming van een paranoiathriller van Robert Ludlum (die ook aan de basis ligt van de Jason Bourne-cyclus). Drie vrienden worden ervan verdacht Sovjetspionnen te zijn. CIA-agent John Hurt probeert ze te ontmaskeren terwijl ze een weekendje doorbrengen in het met verborgen camera’s volgestouwde landhuis van tv-reporter Rutger Hauer. Als een meester-manipulator volgt Hurt vanuit een geheime controlekamer alle zetten in het schaakspel. De toeschouwer laat algauw alle hoop varen om wijs te geraken uit alle intriges, nevenintriges, complotten en contracomplotten. Wie nu precies vriend of vijand is, bondgenoot of verrader, doet er blijkbaar niet toe. Peckinpah drijft het dubbelspel in het kwadraat op de spits, al ontgaat ons soms de diepere ironie van de elektronische kat-en-muisspelletjes. Met Burt Lancaster, Craig T.Nelson, Dennis Hopper, Chris Sarandon, Meg Foster, Helen Shaver

The Pelican Brief (1993) | Alan J. Pakula

In deze verfilming van een boek van de populaire legal-thriller specialist John Grisham gaat het dit keer over een samenzwering tegen rechters van het Amerikaans Hooggerechtshof. De premisse is van de pot gerukt - een rechtenstudente (Julia Roberts) vindt als bij toverslag de oplossing voor de raadselachtige moord op twee magistraten en schrijft haar vergezochte hypothese neer in een verslag (de ‘Pelican Brief’). Wanneer dit document in handen komt van de FBI wordt een aantal mensen zenuwachtig en ligt zelfs de president (Robert Culp als een soort Ronald Reagan zonder humor) ervan wakker. De lijken stapelen zich op en anonieme killers staan Julia Roberts naar het leven. The Pelican Brief haalt zeker niet het niveau van Pakula’s zogeheten paranoia-trilogie (Klute, The Parallax View, All the President’s Men) maar met een paar lekkere moorden bewijst Pakula dat hij zijn stilistisch vernuft nog niet heeft verleerd: de moord in de slaapkamer op een stokoude rechter, de moord in een hotelkamer (waarbij de dader in de kast zit), de moordaanslag in een pretpark en de moord in een gay pornobioscoop. Met Denzel Washington, Sam Shepard, John Heard, William Atherton, Stanley Tucci, Hume Cronyn, John Lithgow.

Shadow Conspiracy (1997) | George P. Cosmatos

Charlie Sheen is de speciale assistent van de president van de V.S. die nadat er een dozijn mensen doodgeschoten worden in Washington in het snotje krijgt dat er in de hoogste regeringskringen een samenzwering aan de gang is. Hij spendeert de rest van de film met het ontwijken van de kogels van diverse moordenaars. George P. Cosmatos probeert mee te surfen op de golf van paranoïde angsten en politieke intriges die eind twintigste eeuw door Hollywood raasde, maar zijn bijdrage is te middelmatig en derivatief om enige indruk te maken. Met Donald Sutherland, Linda Hamilton, Stephen Lang, Ben Gazzara, Nicholas Turturro, Sam Waterston, Terry O’Quinn, Gore Vidal.

Enemy of the State (1998) | Tony Scott

Alles draait om een compromitterende diskette die toevallig in handen komt van een jonge advocaat uit Washington (Will Smith). Daarop staan bewijzen van de criminele daden van een hooggeplaatste ambtenaar van de National Security Agency, een heerschap dat voor niets terugdeinst om er een wet door te jagen die de overheid toelaat om ongestoord iedere burger te begluren en af te luisteren. De wijze waarop deze technocraat en zijn enthousiaste ploeg Smith op de hielen zitten, geeft een mooie illustratie van hoe ver de gesofistikeerde surveillance technologie eind vorige eeuw al geëvolueerd is. De schurken bedienen zich niet alleen van micro-camera’s maar ook van satellietbeelden; hun hele spionage-arsenaal is gelinkt aan een

supercomputer die de hele wereld herleidt tot één grote claustrofobische ruimte waar geen ontsnappen aan is.‘The only privacy left is inside your head,’ luidt de leuze van de moordlustige bespieders. Smith kan alleen zijn hachje redden door samen te spannen met een ondergedoken hightech-contraspion, rol waarmee Gene Hackman suggereert wat er van zijn personage uit The Conversation geworden is. Met Jon Voight, Lisa Bonet, Ian Hart, Gabriel Byrne.

Snake Eyes (1998) | Brian De Palma

Corruptie (van politie, overheid, politiek, industrie, security) is alomtegenwoordig in deze complexe complotthriller rond de moordaanslag op een staatssecretaris van Defensie die in gokstad Atlantic City een boksmatch bijwoont. Andermaal verwijst De Palma naar het trauma van zijn generatie: de moord op JFK. Terwijl de politieke moord in de schoenen wordt geschoven van een lone killer, een Palestijnse extremist, gaat het in feite om een complot van het militair-industrieel complex en hebzuchtige bouwpromotoren. In het onderzoek van de ware toedracht van de misleidende aanslag maakt de evenzeer onbetrouwbare rechercheur (Nicolas Cage) gebruik van het overvloedig beeldmateriaal, van de pay-per-view camera’s die de wedstrijd capteerden tot de controlekamer met de honderden bewakingscamera’s opgesteld rond de gokautomaten in het hotel. De Palma verricht wonderen met zijn sensuele Steadicam bewegingen en zijn manipulaties van surveillance beelden, flashbacks en playback. Met Gary Sinise, John Heard, Carla Gugino, Stan Shaw, Luis Guzman.

Spartan (2004) | David Mamet

Een intense, no nonsens Val Kilmer is een Special Forces agent die door de geheime dienst wordt ingezet om in het Midden-Oosten achter de handelaars in blanke slavinnen aan te gaan die per abuis de presidentsdochter hebben meegegraaid. Wanneer het meisje omgekomen blijkt bij een bootongeval wordt de operatie abrupt afgeblazen. Maar Kilmer ruikt - terecht - een cover-up. David Mamet gebruikt de barokke plotmachinaties als trampoline om zijn cynische inzichten te ventileren over de Amerikaanse politiek in het Deep State Amerika van George W. Bush. Met Derek Luke, William H. Macy, Tia Texada.

Shooter (2007) | Antoine Fuqua

Elke actiefilmster moet vroeg of laat het hachje van de Amerikaanse president redden, in Shooter was het de beurt aan Mark Wahlberg. Hij is de scherpschutter die een kluizenaarsbestaan leidt maar weer op actief wordt gezet als er een complot wordt ontdekt om de president te vermoorden. Maar niets is wat het lijkt in een film die alles is wat je ervan verwacht inzake energieke actietaferelen, vinnige montage, heldhaftigheid en stoer wapengeschut. Een van de vele Hollywood actie- blockbusters die de nationale stemming reflecteren van wantrouwen in de overheid na de verkiezingen van 2000, de terreuraanvallen van 9/11 en de daaropvolgende oorlogen in Afghanistan en Irak. Met Michael Pena, Rhona Mitra, Danny Glover, Kate Mara, Elias Koteas, Ned Beatty.

The Report (2019) | Scott Z. Burns

Een idealistische senaatmedewerker krijgt van zijn baas de opdracht een onderzoek te voeren in het post 9/11 Detention and Interrogation Program van de CIA. Deze wat donkere politieke thriller heeft net voldoende humor en absurde situaties om de rechtmatige verontwaardiging lichtjes te ondermijnen. Een woedende, urgente film die het onmenselijke en het onrechtvaardige van ‘War on Terror’-praktijken en de politieke machinaties daarrond aanklaagt zonder dat we het gevoel krijgen een lesje ingelepeld te krijgen. Met Adam Driver, Annette Bening, Jon Hamm, Ted Levine, Corey Stoll.

American Deep State (2020) | Bernie Olaf

Documentaire over hoe verkozen regeringen toch verplicht zijn de regels te volgen van de bureaucratische instituties van Washington D.C. En vooral van hoe clandestiene netwerken van spionage-agentschappen achter de schermen de politiek en het narratief sturen en bepalen, en dit van de moord op JFK in 1963 en de moord op Robert Kennedy en Martin Luther King vijf jaar later, tot de Russian Collusion Conspiracy in 2016 (een bewezen criminele samenzwering om de Amerikaanse Democratie tijdens de presidentsverkiezingen te ondermijnen).