Ao Sul do Meu Corpo (South of My Body)

PAULO CEZAR SARACENI
Geboren 1933. Filmcriticus, scenarioschrijver, regisseur (van reeds zeven films) en acteur. In 1954 werd hij teaterregisseur in Brazilië en in 1960-61 studeerde hij aan het Italiaanse "Centra Esperimentali". Schreef scenario's voor Marco Bellochio en Bernardo Bertolucci. Geen van zijn speelfilms (bvb. LAÇO DE FITA - 1975 - of ANCHIETA, JOSÉ DO BRASIL -1977) werden ooit in België vertoond.

Ao Sul do Meu Corpo
Met zijn ruim 250 miljoen bioscoopbezoekers per jaar hoort Brazilië bij de Derde Wereldlanden met een groot filmpubliek. Door deze grote afzetmarkt blijft er echter nog altijd veel geïmporteerde "Hollywoodcultuur" te zien in de bioscopen. Hierop levert de film "TEN ZUIDEN VAN MIJN LICHAAM" aardige kritiek. Wanneer de vrouw Helena een vriend van haar man wil verleiden, probeert ze aan de hand van filmclichés en modefoto's een ideaaltype vrouw neer te zetten (loshangende haren, een brede sexy smile en een nauwsluitende jurk met décolleté). Het verhaal speelt zich op verschillende momenten in de geschiedenis af: in het Sao Paulo van de jaren 30, na de oorlog en tenslotte rond 1975. Saraceni schetst de homo-erotisch getinte relatie tussen de student Polydor en diens leermeester Alberto plus de jaloerse reactie van Helena. Later verleidt zij Polydor en krijgt zo de zoon, die Alberto haar nooit kon schenken.

Er wordt een links-intellectueel milieu getoond met alle spraakgebruik van dien. Met de uitgebreid erotische shots in een deftig bordeel in Sao Paula, waar Alberto en Polydor op bezoek gaan in het begin van de film, probeert de regisseur Paulo Cezar Saraceni de sexuele moraal van links aan de kaak te stellen. Een film dus voor en over de bovenlaag van de Braziliaanse samenleving. Daar kun je niet omheen. De regisseur van "TEN ZUIDEN VAN MIJN LICHAAM" maakte - zoals gezegd - vroeger deel uit van de "Cinema Novo". Na de vervaging van de idealen en de vernietiging van de produkten van deze groep - sommige landen kennen boekverbranding, maar Brazilië filmverbranding - kan de complexe en intellectuele stijl van deze film misschien gezien worden als een reactie hierop. Religie, mystiek en sexualiteit spelen een belangrijke rol terwijl begrippen als schuld, boete, voorbeschikking en liefde als een rode draad door het verhaal lopen.

Aan het eind kun je dan vaststellen dat de sexualiteit in deze film tegelijk publiekstrekker is èn middel om tegenstellingen en verbanden aan te geven. Verbanden in de zin van het steeds deel uitmaken van een politieke attitude of klimaat (bij de martelscènes zien we steeds naakte gevangenen); tegenstellingen in de zin van het "te kijk zetten" van links in de bordeelscènes en de korstondig ontstane driehoeksverhouding en de omgang hiermee. Door de politieke lading van de aangrijpende fragmenten aan het eind van de film is de film in Brazilië na vertoning op één festival getroffen door de censuur (d.w.z. de regisseur werd nog de keus gelaten het zes minuten durende folterfragment eventueel voor vertoning in Brazilië te verwijderen... )
(LV. in "Overzicht" maart 1983)