Bayan Ko

LINO BROCKA
De Philippijnse filmgeschiedenis is nog zeer jong, maar wie film uit de Philippijnen zegt, zegt bijna Lino Brocka. Het is met INSIANG dat deze rasfilmer voor het eerst opviel; dat was in Cannes 1978. Sedertdien is er bijna elk jaar een film van hem uitgekomen
waaronder BONA, MA YNILLA en JAGUAR de bekendste zijn. Naast de zware ekonomische problemen die de filmproduktie in Zuid-Oost Azië kent, is ook de politieke en sociale onrust in deze hoek van de wereld vaak een rem voor de bloei van de filmindustrie. En aangezien Brocka vooral dit aspekt benadrukt in zijn films heeft hij het zeker niet gemakkelijker, maar zelfs tot in de hoogste regeringskringen wordt hij erkend als de grootste filmer van zijn land.

Bayan Ko
Alhoewel de Philippijnse kinema nog zeer jong is en met enorme moeilijkheden te kampen heeft, zowel op financieel als op struktureel vlak -men denke maar aan de repressie en de censuur van het regime dat in dit land heerst -slaagt deze er de jongste tijd in, ons Westerlingen, er te doen naar opkijken. Zo ook met BAYAN KO waarvan de wordingsgeschiedenis alleen al een verbluffend staaltje is van Lino Brocka's "stuntwerk": de opnamen van de film zijn in februari in alle klandestiniteit begonnen; zodra dit achter de rug-was, werd de pelikule vliegensvlug naar Parijs gesmokkeld voor de montage; drie maand later, in mei 84, was BAYAN KO klaar voor zijn eerste vertoning op het officiële filmfestival van Cannes ! Een stunt die uiteraard niet in dank werd afgenomen door de ietwat verbaasde Philippijnse autoriteiten.

Een arbeider in een drukkerij wil overuren presteren. Dit doet hij niet alleen om zijn bazen ter wille te zijn, maar vooral om aan geld te geraken voor zijn zwangere vrouw. Er breekt echter een staking uit in het bedrijfje. Het wordt een uitputtingsstrijd waarbij de bazen echter steun vinden bij die arbeider. Tegen zijn intenties in wordt hij echter betrokken bij de gijzelaktie die de harde kern onderneemt tegen de familie van de eigenaar. De afloop is tragisch ...

Vanzelfsprekend is BAYAN KO veel meer dan dit simpel verhaaltje dat veel weg heeft van een doordeweekse misdaadstory van bij ons. Vooreerst is dit gegeven gebazeerd op authentieke gebeurtenissen: de staking en de gijzelaktie heeft onlangs plaats gehad in Manilla. Voor Brocka is dit echter vooral een voorwendsel om af te rekenen met de schrijnende sociale onrechtvaardigheid in zijn land. De scènes waarin de protagonist aan medikamenten tracht te geraken voor zijn zwangere vrouw spreken boekdelen. Ook het misdaadklimaat van de Philippijnse hoofdstad wordt raak in de verf gezet. BAYAN KO is een echte naar ons Westerse ogen gemaakte film: hij loopt als een trein en weet de kijker in de ban te houden van het begin tot het einde. Daarbij werd Brocka wel uitstekend geholpen door zijn akteurs. Ook voor de massascènes geeft Brocka een staaltje van zijn uiterste handigheid met de kamera weg. Het belangrijkste wat BAYAN KO ons leert, ligt echter in de boodschap: deze film is overigens een levend bewijs dat men niet hoeft pamflettair en demagogisch te zijn wanneer men bepaalde wantoestanden in zijn land aan de kaak wil stellen. Tot slot nog dit als informatie: BAYAN KO betekent MIJN LAND en is de titel van een populair liedje uit de Philippijnen dat evenwel verboden is op de officiële radio.
(Dirk De Meyer)