Black Jack

In zijn inleiding voor de "Quinzaine des Réalisateurs" - Cannes ‘79, verantwoordde Ken Loach zich als volgt: "Black Jack" is een adaptatie van een roman voor kinderen. Dit boek heeft mij aangetrokken om drie redenen. Primo: het verhaal is klaar, sterk en boeit onmiddellijk. Secundo: het is een zeer levendige evokatie van de XVII eeuw, die eveneens op de gelijkenissen tussen die periode en de onze wijst, vooral in de houding tegenover de geestesgestoorden en eigenlijk kan men vaststellen dat er veel minder is veranderd dan men wel zou denken. Tenslotte: de verhoudingen tussen de drie hoofdpersonages lieten toe de angsten en de energie van het kind te onderzoeken, alsook de troostende invloed van het affektieve. Wij hebben getracht enkele van deze kwaliteiten in de film over te brengen.

“Black Jack” is een volwassen en geëlaboreerde jeugdfilm, waar we doorlopend Loach’s thema's uit zijn vroegere films terugvinden (vooral uit "Kes" en “Family Life”). Na zijn in België onuitgegeven televisie-reeks "Days of Hope”, is het zijn tweede historische rekonstruktie, die getuigt van een vindingrijkheid en nauwkeurigheid die niet onderdoen voor het beste (Stanley Kubrick's "Barry Lyndon") indachtig. Fotografie, kostuums, dekor en sobere historische muziek maken dus van “Black Jack” een lust voor oog en oor. Loach heeft hier bv. weer de wereld van de jongeren (in casu kinderen) geplaatst tegenover de volwassenen; de marginalen en de verdoemden tegenover de sociale instellingen; de armen tegenover de bezittenden. In feite draait “Black Jack” doorlopend rond het probleem van het “normaal” zijn: Loach slaagt er perfekt in, op een eenvoudige en aantrekkelijke wijze het nog niet voldoende geassimileerde onderricht van de anti-psychiatrie in zijn film te integreren.

Dramatisch gezien, heeft Loach zijn film zo opgebouwd dat “het lot” de helden voortdurend van elkaar gescheiden houdt; en af en toe wordt de kontinuïteit ondergeschikt aan bepaalde toevallige situaties, die zich voordoen in het gezelschap va de rondreizende cirkusartiesten waar beide jonge protagonisten zich aanvankelijk bij aansluiten. Als leerling-wever zet de jonge Tolly onvrijwillig een reeks pittoreske verwikkelingen in; door het leven van de (slecht) gehangene, Black Jack, te redden, en door het bevrijden van een meisje, Belle, dat zo ontsnapt aan een onnodige internering in een afschuwelijke psychiatrische instelling. Net als in “De twee wezen” (toch ook verfilmd door grootmeester D.W. Griffith als “Orphans in the Storm” - ‘22), overstelpen ongelukkig en katastrofen onze jeugdige vrienden tot de triomf van het goede het gelukmakende einde zal brengen.