Coup de torchon

BERTRAND TAVERNIER
Begon als filmjoernalist, maar wordt vooral bekend als persattaché voor "Nouvelle Vague" producent Georges de Beauregard. Dankzij hem krijgt hij de kans aangeboden om twee sketsjes te draaien van LES BAISERS ('63) en LA CHANCE ET L 'AMOUR ('64). Blijft verder een uiterst belangrijke persattaché (samen met Jean-Pierre Rissient), kritikus o.a. bij "Les Cahiers du Cinéma" en "Cinéma 6", schrijft een belangrijke 30 ans de cinema américain" (met J.P. Coudorson). In '73 maakt hij zijn eerste langspeelfilm: L'HORLOGER DE SAINT-PAUL, waar hij beroep deed op de "oude" scenaristen Aurenche en Bost, die door de "nouvelle vague" werden afgeschreven. Vervolgens kwamen QUE LA FETE COMMENCE ('75), LE JUGE ET L'ASSASSIN ('76), LES ENFANTS GATES ('77), LA MORT EN DIRECT/ DEATH WATCH ('80), UNE SEMAINE DE VACANCES ('80) en COUP DE TORCHON ('81).

COUP DE TORCHON is vrijwel volledig opgenomen in Senegal, en meer bepaald in Saint-Louis dat praktisch onveranderd gebleven is sedert het vooroorlogs koloniaal tijdperk. COUP DE TORCHON betekent de echte terugkeer naar de "franse kwaliteitsfilm" en terzelfdertijd doet hij ons doorlopend denken aan de grote amerikaanse film van meer dan 30 jaar geleden. Een uiterst klassieke film, een woord als oerdegelijk misstaat hier niet: vakmanschap van de allerbeste plank. Bertrand Tavernier staat natuurlijk garant, is bijna synoniem voor goede films, maar nog praktisch nooit werd in een europese film het peil van de amerikaanse filmstudio's uit de jaren '30 en '40 zoals hier geëvenaard. Het is eigenlijk de filmploeg in zijn geheel die voor deze "coup de maÎtre" verantwoordelijk is: een perfekte fotografie, dito kadrage, dito montage. Een uiterst sobere klankband, die alleen opdringerig genoemd kan worden wanneer het goed van pas komt. Een lokatie, een vormgeving, een dekor .... zoals Fox, Warner, Paramount het konden in hun bloeiperiode. En een vertolking die ook al naar Hollywood lonkt: Philippe Noiret loopt rond zoals een Humphrey Bogart in TO HAVE AND HAVE NOT; een Isabelle Huppert, zegt eindelijk baar ''long meisje"-rol adieu, een Jean-Pierre MarielIe schijnt zó uit de oude koloniale (franse) films te zijn gestapt, een Stéphane Audran is vinniger dan ooit, een Eddy Mitchell, "Ie rocker français", verschijnt hier in een totaal onverwachte debuutrol van "Ie petit frère".

Een klein koloniaal stadje in '38. De "macht" wordt er vertegenwoordigd door politiekommissaris Lucien Cordier. Terwijl de wereld met rasse schreden één van de grootste konflikten nadert, beleeft Cordier zijn persoonlijke oorlog met zijn vrouw Huguette, zijn maîtresse Rose, een vreemde schoonbroer Nono en plaatselijke "slechterikken", die het plaatselijk bordeel beschermen. Gewelddadige en gedurfde scènes wisselen elkaar af tegen de pittoreske en grandioze achtergrond van Zwart-Afrika.

Over de voorbereiding van zijn film verklaarde Bertrand Tavernier: "Ik heb niet gekozen voor het verfilmen van een politieroman, maar wel voor een boek van Jim Thompson, voor wie ik zeer veel bewondering heb. Het is nu zo'n zes jaar dat ik deze film wou draaien, en door allerlei juridische komplikaties is dat niet zo vlug kunnen gaan. Zo heb ik bijna twee jaar met de weduwe van Thompson moeten onderhandelen. Maar ik wil er op wijzen dat "Pop. 1275" voor mij zo maar niet het eerste het beste politieromannetje is. Het is veel meer. De boeken van Thompson vertolken een zeer originele geestesgesteldheid, zowel in zijn cynisme, zijn spot, als in zijn angsten. De menige verfilmingen van politieromans zijn vandaag weinig interessant, zie bvb. het verfilmde werk van J.P. Manchette, van zijn universum is maar weinig terug te vinden in de films. Het komt waarschijnlijk omdat bij de schrijvers de stijl een belangrijke plaats inneemt."

Op de vraag of erbij COUP DE TORCHON verwijzingen gedaan worden naar oudere films, antwoordde Tavernier zeer kordaat: "Neen, ik denk dat ik niet beïnvloed ben door andere films in mijn manier om COUP DE TORCHON te verfilmen. Mogelijk een weinig door de oudere franse koloniale films, door akteurs als Le Vigan, Dalio, of Pierre Blanchard, wat betreft de wijze van vertolking, de dekors, de sfeer. De aktie van COUP DE TORCHON speelt zich af in Frans-Equatoriaal-Afrika (A.E.F.) voor W.O.II, omdat, voor mij, de koloniale wereld een goede transpositie mogelijk maakte van de sfeer van het Zuiden van de USA. Ik geloof dat ik erin geslaagd ben de hedendaagse problemen over te brengen in een historisch kader. Voor COUP DE TORCHON, in tegenstelling met L'HORLOGER DE SAINT-PAUL, heb ik niet zoveel moeten bijwerken, aanvullen. Ik ben zeer dicht bij de geest van het boek gebleven, en van de weinige scenes die ik toegevoegd heb, denk ik dat Thompson ze niet zou verloochend hebben."