Der Stand der Dinge (The State of Things)

In Venetië was dit weekend de première van DER STAND DER DINGE, die volgens Wenders niet gaan over zijn problemen met Coppola, maar daar overduidelijk meter voor meter een weerslag van is. DER STAND DER DINGE is letterlijk te nemen als de stand van zaken met Wim Wenders en de film gaat over problemen bij het maken van een film. Wenders heeft zijn eigen impasse in een film omgezet, hij heeft zijn situatie van niet verder kunnen tot inspiratiebron voor creativiteit gemaakt. De feitelijkheid van zijn problemen is daarmee naar de achtergrond geschoven. Wenders heeft bewezen dat hij er niet aan onderdoor is gegaan.
DER STAND DER DINGE heeft, los van de situatie van Wenders, op zich een meer vertoond uitgangspunt: een film over het maken van een film. Truffaut deed het in LA NUIT AMERICAN, Fassbinder in WARNUNG VOR EINER HEILIGEN NUTTE, om twee van de bekendste en beste voorbeelden uit de laatste tien jaar te noemen. In Venetië zie je dit jaar opvallend veel films die als decor het maken van een film hebben, maar helaas zijn de meeste daarvan een bewijs van gebrek aan kunde en inspiratie, terwijl Truffaut, Fassbinder en nu ook Wenders boeiende films uit het gegeven putten. Bij Wenders blijkt dat er opeens geen geld en materiaal meer is om verder te gaan aan een “remake” van de oude science-fictionfilm THE MOST DANGEROUS MEN. De film die in de film van Wenders gemaakt wordt, moet THE SURVIVORS gaan heten, een symbolische titel, zoals veel in de film symbolisch is. Wenders maakt tal van verwijzingen naar films en regisseurs die hem lief zijn, die behoren tot zijn filmhoofd en dus aansluiten bij zijn “stand van zaken”.

In Portugal dreigt alles fout te lopen omdat de producent naar Hollywood is vertrokken en onvindbaar blijft. De regisseur gaat hem zoeken als de impasse compleet is. DE STAND DER DINGE ontwikkelt zich dan tot een thriller, waarvan het beter lijkt het slot niet te onthullen. De eerste helft van DER STAND DER DINGE is heel spannend, dan volgt er een stuk waarin weliswaar de landerigheid van een werkloze filmploeg fraai wordt uitgedrukt, maar waarin toch ook Wenders zelf een inzinking krijgt. Intussen blijft het allemaal heel mooi om te zien, want de oude kameraman Henri Alekan zorgt voor schitterende beelden in zwart-wit.

De mooiste film die het festival wat mij betreft tot nu toe heeft geboden is DER STAND DER DINGE van Wim Wenders geweest. Toen Wenders bezig was met HAMMETT zijn Hollywood-debuut, kreeg hij onverwachts vier maandenv vrije tijd doordat zijn producent Francis Ford Coppola zelf een film ging draaien. Verslaafd aan filmmaken nam Wenders die periode te baat om een extra film te maken. In twaalf dagen schreef hij een opzet waarin hij alle frustraties en niet uitgekomen dromen over het werken in de Verenigde Staten uitleefde. (uit NRC Handelsblad, 7.9.82)