Fordringssägare (The creditors)

Heeft Zweden een sterke theatertraditie dan is dat in niet geringe mate te danken aan de invloed van de destijds (en ook nu nog) omstreden August Strindberg (1849-1932) schrijver, journalist en dramaturg wiens gecompliceerde karakter en controversiële ideeën ook nu nog psychologen, biografen, filologen, filosofen en literatoren bezighouden. Strindberg 'genoot' de reputatie een rabiaat vrouwenhater te zijn. Zijn eigen huwelijksleven was een ramp en in vrijwel al zijn boeken vinden we de neerslag van zijn frustraties, onvermogen en verbittering. Maar in diezelfde romans, essays en vooral toneelstukken vinden we tegelijk een geniaal schrijver, die mensen met enkele pennenstreken tot op het bot kon tekenen. Een schrijver van gepassioneerd, adembenemend proza dat de lezer in zijn ban houdt. Zijn invloed op mensen als Ingmar Bergman of Lars Norén is niet weg te denken. Het is dan ook wat verwonderlijk dat zijn werk zo zelden verfilmd werd.
In Schuldeisers krijgen we een mooi voorbeeld van Strindbergs thematiek par excellence: de relatie tussen man en vrouw. Het stuk is zo compact, zo sterk en actueel dat Stefan Böhm geen echt scenario uitwerkte. Zijn film werd haast als een toneelstuk geregisseerd. Theaterliefhebbers krijgen hier het neusje van de zalm.
Het thema van het stuk kan in Gustavs woorden worden samengevat : "Wees niet bang als ik een mensenziel open -snijd en de inhoud ervan op tafel leg. Men zegt dat zoiets afschuwelijk is voor de oningewijde maar eens je het hebt meegemaakt krijg je er nooit meer spijt van." De. ziel die hij gaat blootleggen is die van Tekla, zijn ex-vrouw die nu hertrouwd is met Adolf. Op zekere dag bezoekt hij de niets vermoedende Adolf, een man die van zijn vrouw houdt en haar respecteert. In een bijna duivels betoog ontmaskert Gustav haar als een vampier. Vrouwen, zo zegt hij, stellen zich tegenover mannen op als schuld-eisers. Zij zuigen zijn ziel leeg tot er niets van hem overblijft... ( wp)