Hamlet liikemaailmassa (Hamlet Goes Business)

Films uit Finland zijn schaars. Namen van regisseurs zijn zelfs bij cinefielen. vrijwel onbekend, behalve dan misschien Rauni Mollberg. Sedert enkele Jaren zijn de gebroeders Aki en Mika Kaurismaki evenwel bezig Finland bekend te maken. Zij maakten samen een aantal films die hier en daar een festival haalde, maar het was de voorstelling van Schaduwen in het paradijs in de Quinzaine des Réalisateurs vorig jaar die een eerste doorbraak bracht. Deze Hamlet verscheen dan ook niet toevallig op het programma van het 'Forum des jungen Films' van Berlijn eerder dit jaar. De verwachtingen na Schaduwen... werden helemaal ingelost. Kaurismaki maakte geen parodie op of adaptatie van het beroemde stuk van Shakespeare. Je zou kunnen stellen dat hij een 'update' gemaakt heeft waarbij hij Hamlet plaatst in de twintigste-eeuwse Finse, maar eigenlijk ook ruimere, maatschappelijke realiteit. Het was hem hierbij nauwelijks te doen om de psychologie van het Hamlet-personage: economische en sociale facetten treden op het voorplan. Zo wordt Claudius, Hamlets oom die zijn moeder huwt, minder verdacht gemaakt wegens de moord op Hamlets vader, maar wel wegens zijn economische misdaden: door zijn manipulaties komen immers duizenden arbeiders op straat te staan en moeten scheepswerven en fabrieken sluiten.

Hamlet zelf is nauwelijks te vergelijken met zijn Shakespeareaanse naamgenoot: hij is een verwend kereltje, een playboy die niet de minste verantwoordelijkheidszin koestert. Hij erft weliswaar het bedrijf van zijn vader, maar trekt er zich voor het overige niet te veel van aan. Zijn hoofdbekommernis is het meisje Ofelia in bed te krijgen. Pas na de verschijning van de geest van zijn vader komt er enige verandering in hem.

Kaurismaki 's film is visueel helemaal opgevat in de stijl van een film noir, met een scherp contrasterende zwart/wit fotografie, een rokerige, grauwe sfeer en ongure personages. Er is hier geen plaats voor tragedie of sterke emotionalisme: Enige identificatie met de personages is onmogelijk. Toch is Hamlet in de eerste plaats een komedie, al heeft de term hier niet zijn traditionele betekenis. Het opzet is satirisch: de personages evolueren van het belachelijke, haast karikaturale, naar grijnslach-opwekkende, wrange gedaanten. De gebeurtenissen grenzen vaak aan het cynische maar zetten nooit aan tot enig negativisme. (wp)