Hearts and Minds

1979: de eerste "waarachtige" langspeelfilms over de Vietnamese oorlog bereiken de schermen: "Coming Home” (eigenlijk van '78), 'The Deer Hunter" en "Apocalypse Now" tonen ons verschillende facetten van het waanzinnig amerikaans avontuur in Zuid-Oost Azië.

1974: de vietnamese tragedie is voorbij, geloofde men; de amerikaanse filmindustrie dacht er toen nog niet aan hun nederlaag in beeld te brengen en weigerde de waarheid in te zien. Een kleine produktiemaatschappij (BBS) met als hoofdproducer Bert Schneider (de man achter "Fice Easy Pieces", "Drive He Said" "A Safe Place" en "The Last Picture Show") is bereid een dokumentaire te financieren over de vietnamese tragedie. In associatie met Peter Davis (berucht om zijn TV-reportage “The Selling of the Pentagon” - ooit op de BRT vertoond- ) begint hij aan “Hearts and Minds”. De film wordt op sleeptouw genomen door major company Columbia, maar deze bedenkt zich. De film geraakt toch in Cannes, nadat BBS zelf de rechten heeft opgekocht. Na het reausachtig sukses van de film Cannes '74 wordt hij verdeeld door Warner Bros. Het belachelijke van dit alles is - vooral wat Europa betreft - dat Warner Bros en Columbia hier één pool vormen. Nu Zuid-Oost Azië weer zo tragisch aktueel is, is het vertoner, van "Hearts and Minds" volledig te verantwoorden. De bedoeling van de film is niet zo zeer de gebeurtenissen van de "grote" vietnamese oorlog te beschrijven, hij poogt alleen ons te doen inzien waarom de US zich in de strijd hebben geworpen. “Het eerste wat ik tijdens de voorbereidingen, heb begrepen," zegt auteur Peter Davis, "is dat mijn land geen tien jaar, maar reeds een kwart eeuw In die oorlog verstrikt zat. Mijn land staat zo ver van die revolutionaire maatschappij die in 1776 de Engelsen aan de dijk zette. Het wordt nu tijd eens ernstig te kijken naar wat we ervan terecht gemocht hebben.'' Wat men "Hearts and Minds" niet kan verwijten (en dit is uitzonderlijk voor een politieke film) is overdreven werken op het gevoel van de kijker, waardoor de objektiviteit verloren zou zijn gegaan. Een eerste grote verdienste van de film is, dat hij durft aantonen dat deze oorlog niet alleen gevoerd wordt door enkele politici, maar dat de oorlog mogelijk is gemaakt door een amerikaans paternalisme, dat van het geweld een "way of life" maakt en van multinationals een Leger des Heils. Dit loopt uit op een dubbele oorlog: het slagveld in Vietnam en de binnenlandse strijd, bijna een burgeroorlog: een gevecht in het geweten, in het hart, in de geest. Geen van beide oorlogen is voorbij.

De andere grote verdienste is de politieke klaarheid van "Hearts and Minds”: de auteurs hebben zich een taak opgelegd: zij zijn terecht van mening geweest dat er een film moest komen tegen de voortzetting van het Vietnamees konflikt. Dit willen zij vooral bereiken door de nadruk te leggen op het “vooruitstrevende” van hun visie en het “antidemokratisch” karakter van de oorlog. Twee redenen om deze film ook vandaag nog te gaan zien: omdat destijds beruchte mannen verklaarden: “De oosterlingen voelen geen pijn” (Generaal Westmoreland) en: “Indien nodig zullen jullie opnieuw napalm gooien.” (Richard Nixon); en omdat “Hearts and Minds” een brok rusteloos geweten op pellikule is.