Hitler, ein film aus Deutschland (Hitler: A Film from Germany)

HITLER, EINE FILM AUS DEUTSCHLAND, zoals de volledige titel luidt is "het filmevenement" van de jongste jaren. Voorgesteld in wereldpremière op het Festival van Londen van 1977, is de film bijna als een bom ingeslagen. Dit jaar kwam de film ook naar Cannes 78, en de perskonferentie die daar op de projektie volgde zal zeker in de annalen terecht komen als de meest woelige, op het randje af bijna gewelddadige konferentie in de geschiedenis van het Festival van Cannes. De film werd ook op "L' Age d'Or" van 1977 voorgesteld, en de jury heeft zich naar onze mening schromelijk vergist Syberberg niet in het palmares te bedenken. Soit. HITLER is nu te zien in Gent, en het is nu al praktisch een uitgemaakt feit dat het unieke voorstellingen voor België gaan worden. HITLER duurt meer dan zeven uur en is daarom in twee delen gesplitst. Het zullen dan ook, gezien deze uitzonderlijke omstandigheden, twee aparte projekties worden, waar telkens afzonderlijk tiketten zullen nodig voor zijn.

Syberberg heeft zeer lang aan HITLER gewerkt en feitelijk is de film een uitmonding van hetgeen hij begonnen was met LUDWIG. Deze film vormt samen met KARL MAY als het ware een trilogie met HITLER: het epos van al de mythen en legenden die het hedendaagse Duitsland maken. Voor HITLER heeft Syberberg een voorbereidende film gemaakt, een soort brouillon: WINIFRED WAGNER. Een interviewfilm met de eerbiedwaardige kleindochter van Richard Wagner en persoonlijke vriendin van Hitler. Deze film is eveneens eenmalig vertoond geworden op het vorige Filmgebeuren.

HITLER is een monumentale film en heeft niets te maken met de kompilatiefilm die Joachim Fest maakte HITLER, EINE KARRIERE. De film is het derde deel van een trilogie dat het Duits fascisme in een groots romatisch fresko situeert. Syberberg gaat uit van de mening dat er slechts een akteur Hitler kan voorstellen op een filmdoek, namelijk Hitler zelf in persoon. Daar dit onmogelijk is, heeft hij besloten Hitler toch in andere gedaantes te laten verschijnen. We zien hem als Napoleon, als Hamlet, als Charlie Chaplin, als een gevelschilder, als de pop van een buikspreker, en zelfs als Wagner die uit zijn graf komt opgestapt.

De beeldilluzies zijn belangrijk in de film. Ze komen zelfs als leidmotiv naar voren onder de vorm van een kristallen bol waarin de pioniersstudio van Edison zit. Bij het bewegen van deze bol ontstaat er een sneeuwstorm in deze filmstudio… . Dit zal wel geen toeval wezen, want kinema en sneeuw zijn voor Syberberg de symbolen van kinderlijke onschuld, van het verloren paradijs dat de hoofdtematiek is van onze westerse filosofie en ideeënkonflikten. Men kan Hitler alleen begrijpen in de kontekst van de ideeënvloed die Europa de jongste twintig eeuwen overspoeld heeft. HITLER is dus een ambitieuze film die aan de hand van estetische, filosofische en morele bedenkingen ergens wil aantonen "dat er in ieder van ons een klein Hitlertje aanwezig is." Hitler heeft in zijn "arendsnest" zeer veel films gezien, waaronder musicals en zeer vele westerns. Zelf was hij feitelijk ook een groot filmmaker: Nürenberg heeft hij mogelijk gemaakt voor Leni Riefenstahl. HITLER is een romantische film met filosofische achtergrond, maar heeft ook een politieke boodschap. Het is in elk geval het levenswerk van Syberberg en wellicht de belangrijkste film die sedert de ondergang van Hitler in 1945, in Duitsland gemaakt is.
(vrij uit "Londen Film Festival 77" en uit "La Libre Belgique")