La commare seca (The Grim Reaper)

Door Pasolini gericht op Rome's onder-proletariaat, wist Bertolucci er toch zijn eigen effekten in te leggen in zijn debuutfilm LA COMMARE SECCA. Bertolucci leefde in een fantasiewereld, hij geloofde in zijn dichterschap en toonde een lyrische belangstelling voor het "misterie mens". Pasolini was vooral sociologisch geinteresseerd, Bertolucci deed minder aan milieu-kritiek en was meer geneigd het menselijke te achterhalen.

Met andere woorden in een misdaadfilm kon hij de misdaad vergeten. Bertolucci ging vertellen over groot geworden kinderen aan een smoezelige oever van de Tiber, over parken plantsoenen, omringd door moderne flats en afbrokkelende gebouwen, door veel betreden grasperken, lege ruimten en troosteloze gevaarlijke nachten en dagen.

In deze atmosfeer voltrekt zich een merkwaardig politieonderzoek met zes verdachten. De eerste is een jongen van 19 jaar die de ongeluksportret wordt genoemd. De jongen vertelt een verhaal dat je in beelden te zien krijgt. Ineens echter wordt dit verhaal door de beelden niet meer gedekt. De jongen begint te liegen, terwijl het filmbeeld voortgaat de waarheid te vertonen. Aldus maken we kennis met het leven van een dief die minnende paren besteelt.

Er is een lijk gevonden van een vermoorde prostituee, een oudere vrouw die tijdens haar leven al wezenlijk dood was. Aan de plek van de misdaad is de jonge dief voorbijgegaan, zoals een aantal anderen die ook door de politie worden ondervraagd. Ieder vertelt zijn eigen anders gekleurd verhaal over dezelfde waarneming. Hier herinnert de film aan het Japanse meesterwerk RASHOMON.

De dichterlijke aanslag van Bertolucci's debuut heeft vanzelfsprekende fouten niet kunnen bemantelen. De manier waarop elke vertelepisode wordt besloten met een losbrekend onweer, waargenomen vanuit de kamer van de vrouw die later zal vermoord worden verstrekt herhaalde terugblikken. De arrestatie aan het slot van de moordenaar wordt zo rap gegeven dat het zorgvuldig opgebouwde kaartenhuis van het politieonderzoek en terugblik erdoor wordt weggeblazen.

LA COMMARE SECA is een uniek voorbeeld van nieuwe filmen zoals dat in het begin van de zestiger jaren zich begon te ontwikkelen.