La femme qui pleure (The Crying Woman)

Een man komt thuis en vindt zijn vrouw in tranen, omdat hij te lang bij zijn minnares is gebleven; de vrouw accepteert een vernederende rol in een ménage à trois, maar komt tenslotte fysiek in opstand; de minnares vertrekt, en later ook de vrouw en haar dochtertje, terwijl de man alleen achterblijft. Vergis u niet, La femme qui pleure heeft niets te maken met de Franse komedies en liefdesgeschiedenissen. De film van Jacques Doillon heeft geen "sjeu", geen humor en geen traditionele romantiek; het is een sobere en dodelijk ernstige film, zonder flauwekul, die we in onze verslaggeving van de Filmweek Arnhem vanwege de grote kwaliteiten en vanwege het emotionaliserende effect "verpletterend" noemden. Een van de Franse filmtijdschriften sprak over een "psychologie zonder psychologie", en die kryptische benaming geeft een aardig idee van de klinische, ant- dramatische werkwijze van Doillon, die zelf de mannelijke hoofdrol speelt. Dat betekent echter niet dat er bij de regie geÏmproviseerd is; het scenario lag tot in details van te voren vast, hoezeer het tegendeel ook het geval lijkt te zijn. Op een perconferentie tijdens de Filmweek Arnhem zei Dominique Laffin (die op schitterende wijze de titelrol speelt) dat er nogal wat kritiek was geweest op de rol van Doillon. Inderdaad slaagt hij erin om de aandacht gaandeweg te verplaatsen naar de man die niet huilt; achter zijn stoicijnse kalmte tegenover het emotionele geweld van Dominique - de personages hebben de voornamen van de acteurs zelf - gaat een onvermogen schuil dat minstens zo essentieel is. Alleen in de verhouding tot zijn dochtertje, "gespeeld" door Doillons eigen kind Lola, geeft hij van enige betrokkenheid blijk. Dominique Laffin: "In tegenstelling tot wat Jacques Doillon zelf beweert, geloof ik dat hij die rol altijd al zelf heeft willen spelen en dat er een flink stukje autobiografie in is verwerkt." Het is de vierde film van Doillon (35), die zich met La femme qui pleure en de daarna gemaakte La drôlesse (een iets conventioneler drama over de relatie tussen een achterlijke jongen en een 11-jarig meisje) als een van de belangrijkste nieuwe Franse filmers laat kennen. Dialogen zijn erg belangrijk in het werk van Doillon, maar dan eerder om de manier waarop ze gesproken worden, dan om de feitelijke inhoud van het gesprokene. De relatie tussen Jacques, Dominique, Lola en Haydée (Haydée Politoff, 13 jaar geleden Rohmers La Collectionneuse) hebben een sterk fysieke component. Haydée is sterk en weet wat ze wil; Dominique is onzeker en beïnvloedbaar - gedurende het grootste deel van haar rol verkeert ze in tranen; Jacques is de verantwoordelijke, de regelaar. De scènes in La femme qui pleure zijn stuk voor stuk korte paragraafjes, van elkaar gescheiden door een zwart beeld. In de scènes zelf is heel weinig gemonteerd, hetgeen de afwezigheid van dramatiek nog eens onderstreept. Exterieuren komen ook weinig voor, met de belangrijke uitzondering van de aanval van Dominique op Haydée, buiten het huis in de Haute Provence, waar de handeling zich grotendeels afspeelt. Zoals een drama zijn helden heeft, zo kent de film van Doillon geen schuldigen. Iedereen heeft steeds gedaan wat hem/haar het beste leek, of zoals Jacques het vlak voor Dominiques vertrek uitdrukt: "Ik ben geen engel en geen duivel." La femme qui pleure zorgt voor een nieuw soort kijkervaring, die zich moeilijk laat analyseren, en ook niet precies te beschrijven valt. Misschien is Doillons constaterende stijl wel enigszins typerend voor de tijdgeest die geen oordelen uitspreekt. Hoe dan ook, het is een film die door veel mensen gezien zou moeten worden, om de non-realistische authenticiteit en het uitstekende acteren, en het feit dat het een vernieuwing betekent voor de enigszins verstarrende Franse film, die toch telkens weer voor nieuwe verrassingen zorgt.