La question

LA QUESTION is een der films die feitelijk iedereen die naar het Filmgebeuren komt zou moeten zien. Eenieder die zich ook maar iets bekommerd voelt met wat er vroeger en ook nu heden ten dage gebeurt op plaatsen waar het kolonialisme eens of nog hoogtij viert, zal aan zijn zetel genageld zitten kijken naar een verbijsterend verhaal met helderheid en kracht die men maar zelden in de kinema tegenkomt. Een politieke film? Ja en neen. Het is op de allereerste plaats een zeer indringende film over mensen en de "condition humaine" van deze zogenaamde beschaafde mensheid die zichzelf hier ten gronde richt door de folteringen en de vernederingen aan hen die zich verzetten tegen een koloniaal bewind. LA QUESTION is een zeer aangrijpende maar geen hopeloze film. Uiteindelijk zullen de militairen, de machtsmisbruikers en folteraars het veld moeten ruimen maar ten koste van nooit meer te vergeven diep menselijk leed. LA QUESTION is het indrukwekkende regiedebuut van de 28-jarige Heynemann die het verhaal van deze film ontleende aan ware gebeurtenissen beschreven in een gelijknamige roman die jarenlang in Frankrijk verboden was maar toch een - illegaal - sukses kende.

LA QUESTION is een speelfilm naar een dokument dat op de kineast een onuitwisbare indruk had gemaakt toen hij het als lyceist had gelezen. In zijn boek beschreef de kommunistische joernalist Henri Alleg, die nu direkteur is van het dagblad "L' Humanité", de folteringen door de Franse parachutisten waaraan hij en andere gevangenen van het leger, dat de politiemacht van Algiers had overgenomen, onderworpen waren. Alleg schreef LA QUESTION in de gevangenis op losse velletjes die naar Parijs werden gesmokkeld waar het boek in december 1957 bij de Editions de Minuit verscheen en opzien en ontzetting baarde. Het werd, hoe kon het anders, in februari 1958 verboden en in beslag genomen en, hoe kon het ook anders, klandestien verder verkocht. De aanklacht die Alleg destijds indiende tegen zijn beulen is nooit behandeld. Maar 200.000 exemplaren van het boek kwamen in omloop en bewezen "de waarheid van wat officieel ontkend werd": dat Franse militairen martelden in Algiers.

"Met LA QUESTION is alles anders geworden" schreef Sartre in "L' Express" van 6 maart 1958. "Alleg bespaart ons de wanhoop en de schaamte omdat hij als slachtoffer de marteling overwonnen heeft." Sartre's artikel heette "Une Victoire". Achttien jaar later maakt Laurent Heynemann zijn eerste film, "niet over het folteren maar over deze overwinning die voor mij definieert wat moderne heldenmoed is: kalm, lucide, sereen, bescheiden." Men kan niets beters over deze film zeggen dan dat ook hij aan deze definitie beantwoordt. Martelingen zijn twintig jaar na Allegs getuigenis aan de orde van de dag. In die zin is LA QUESTION een politieke film, maar het is noch een aktieverende strijdfilm, noch een politieke thriller à la Costa-Gavras, noch een politieke aktiefilm à la Boisset. Hij gaat werkelijk over de "overwinning" van een man die bleef zwijgen en bleef overleven, en die zijn ervaringen publiceerde. Die man heet niet meer Alleg zoals geen personage in de film zijn ware achternaam draagt. De amnestiewet maakte dit al onmogelijk; maar bovendien ging het Heynemann er niet om oude wonden open te rijten. Hij wilde een exempel filmen voor zijn en onze tijd van eskalerend machtsmisbruik en geweld. Daarin is hij volledig geslaagd.