L'Argent

ROBERT BRESSON
In de "Standaard" (18 mei '83) vatte R.A.F. Bressons filmstijl voor zijn gehele oeuvre bondig samen met de zin: "Een deurknop is bij Bresson veel belangrijker dan een hele deur". Vanaf 1944 (met LES DAMES DU BOIS DE BOULOGNE, laten we het uit 1933 daterende "Affaires publiques" even buiten beschouwing) filmde Bresson emoties op een gevoelloze manier. UNE FEMME DOUCE was in dat opzicht een topper. Zijn eerste kleurfilm waaruit de tragische speelsheid van een AU HASARD BALTHASAR en MOUCHETTE helemaal werd geweerd. Na deze "zachte vrouw'' en ondanks de revelatie van Dominique Sanda kreeg Bresson nog moeilijk projekten van de grond. Bresson, ouder en nog rijper ging zijn naakte, obsederende objectkinema nog meer gewetensvol toepassen.

L'Argent
Festivalgenre nummer één: Het meesterwerk. Een term die te pas en te onpas wordt gebruikt, letterlijk betekent het gewoon het werk van een meester. Het unieke prototype op dit festival: L'ARGENT van de reus Robert Bresson. Gezien de vergevorderde leeftijd van deze regisseur (de bronnen variëren van 76 tot 81 jaar) gaat het wellicht ook om het testament van de maker van PICKPOCKET en MOUCHETTE. Het mag een mirakel heten dat de film er is : alle grote Franse producenten weigerden met deze strenge, metikuleuze veteraan in zee te gaan. L' ARGENT werd uiteindelijk geproduceerd door een Zwitser, in samenwerking met FR 3, de "avence sur recettes" toelagen en Jack Langs ministerie van Kultuur. Met dit geld kreeg Bresson er voor dezelfde prijs ook Caroline Lang, de akterende dochter van de minister bij. Er werd daar in de Franse pers veel herrie rond gemaakt, maar finaal maakt het weinig uit. Omdat Bresson zijn akteurs toch niet als dramatische instrumenten gebruikt (ze moeten niet kunnen akteren in de letterlijke betekenis van het woord), maar wei als objekten in een strak gespannen struktuur van tekens, ritmes, breuken en kontrapunt. Hun fysionomie en présence wordt door zijn symfonie van close ups van handen, gebaren, gezichten en voorwerpen volledig vernietigd. Zoals ook hun stemmen samen met de krakende deuren en alle andere striemende en obsederende geluiden, slechts elementen zijn uit Bressons aparte schriftuur die hij zelf "Ie cinématographe" noemt.

L'ARGENT is door de onontkoombare, genadeloze opbouw nog "bressioniaanser" dan de vorige elf films van deze regisseur. Het begint met een burgerzoontje die een vals bankbriefje van 500 frank in omloop brengt, en het eindigt met de door iedereen verlaten stookolieleverancier die na de moord op een plattelandsgezin, met bloed besmeurd door de politie wordt weggeleid. De kristelijke geïnspireerde Bressen is in al zijn werk geobsedeerd door het kwaad. De duivel is hier het geld. Een onbenullig bedrog veroorzaakt een sneeuwbaleffekt. Een onschuldige geraakt verstrikt in een samenloop van omstandigheden. Het kwaad neemt bezit van hem tot hij alleen maar wanhoop en haat kent.

Bresson vertelt dit verhaal (vaag geïnspireerd op een novelle van Tolstoi) op een ongelofelijk heldere en ascetische manier. Zo klaar en duidelijk is de film dat hij veel toeschouwers gaat irriteren. Omdat het in deze periode van hoogkonjunktuur van zinledige beelden en geluiden als een kaakslag aankomt als mensen alleen zeggen wat ze te zeggen hebben, een regisseur alleen datgene laat zien wat absoluut noodzakelijk is: het beeld dat er nodig is om de sprong te maken naar een volgend beeld, als een onverbrekelijke keten zonder enige overbodige en onmisbare schakel. Bressons absolute minimal cinema zal toeschouwers die niet gevoelig zijn voor deze naakte stijl doen steigeren en giechelen. In Cannes werd er tijdens de projektie agressief gelachen en na afloop verontwaardigd gereageerd. Maar L'ARGENT zal na de storm de geschiedenis ingaan als het evenement van Cannes '83: het is de cinema die overblijft nadat al het bijkomstige verdween. Het werk van een meester.