Mur murs

AGNÈS VARDA
Een van de weinige "nouvelle vague" kineasten die trouw gebleven is aan haar principes van het eerste uur. Onder haar belangrijkste films zitten zowel speelfilms als documentaires, kort- als avondvullende films. We vernoemen: LA POINTE COURTE ('56), DU COTE DE LA COTE ('60), CLEO DE 5 A 7 ('62), LE BONHEUR ('64), LIONS LOVE ('69), DAGUERREOTYPES ('75), BLACK PANTHERS ('69), L'UNE CHANTE L'AUTRE PAS ('76), MUR MURS ('81) en DOCUMENTEUR ('81).

"Een document over de "murals" van Los Angeles, oftewel de schilderijen op de muren van de stad. Wie schildert ze? Wie betaalt ze? Wie ziet ze? Hoe een stad - de hoofdstad van de filmindustrie - zich onthult - zonder trucages - met zijn inwoners - doorheen zijn murmelende muren", zo introduceert Agnès Varda haar laatste film. Een film met mooie kleuren, deze van de "murals". Op de muren... aan de voet van de muren... je ziet ze overal. Zij vertolken de verscheidenheid en de angsten van een magische stad - waar Varda sedert een tiental jaren woont. Los Angeles is "de" stad van de tegenstellingen, een moderne stad bij uitstek, gebouwd voor auto's en voor vreemde mensen, en toch houden die mannen en vrouwen stand. Zij roepen, zij schilderen, zij scheppen een museum zonder muren waar kunstenaars, bewakers en liefhebbers Jan en alleman zijn: de geburen, de voorbijgangers, de dagdromers.

In MUR MURS zie je van alles: een Mexicaans huwelijkspaartje gekleed in het blauw zoals de oceaan en vijf verdiepingen hoog. Een maya reus, met een veelkleurig pluimen hoofddeksel, draagt het lijk van een jongen die gedood werd tijdens een gevecht tussen gangs. Een cowboy in een cactuslandschap, woont de val van een ruimtevaarder en het opstijgen van een engel bij. Men ziet er de dood in de vorm van dansende skeletten, drugs onder vorm van spuiten, een flik die cocaïne snuift. Men ziet het leven onder vorm van leeuwen, reusachtige bloemen en slangen. Men ziet Juliet B(erto) rondwandelen, enkele vragen stellen. Men ziet blanken, zwarte mensen, aziatische mensen, en andere. En zij spreken: de chicano-priester over Fats Domino en de Amerikaanse identiteit, de jongleur over Jesus Christus, een platenverkoopster over Krishna, een banketbakkerin over kunst en taartjes, een weduwe van een bokser spreekt over hem, een diensthoofd van de veiligheid over roze varkentjes en een schilder over promotors en de Apocalyps.

In MUR MURS barst de stad Los Angeles uiteen op de muren, muren die hun klassieke functie van barrière opgeven. Je kijkt ernaar in plaats van je ervan af te keren. Er is een flamboyante wanorde, maar ook veelkleurige mensen. Allen gaan om met de dood, de doden ook - de invloed van de Chicanos. En het actuele is omnipresent (drugs, auto's, gangs). Het is een onvoorstelbare symfonie geworden, Varda zocht de artiesten op en elkeen komt vertellen, niet om te spreken over hun obsessies, maar om te getuigen. Dit alles smelt samen in een vloeiende continuïteit waarin sociologen en psychiaters stof genoeg zullen vinden voor wijze intellectualistische geschriften. Je kan het natuurlijk als een film over kunst zien, en ook zo is MUR MURS een meesterwerk. Agnès Varda heeft een echt visueel gedicht gemaakt over deze fresko's, die bij uitstek een weerspiegeling zijn van een maatschappij, van een cultuur, die voor een diepgaande verandering staat. Doorheen die populaire "murals” volks of intellectualistisch - is het de kunst van de volgende eeuw die naar voren komt, naar onze ogen die er nog maar weinig mee vertrouwd zijn. Het is ook een nieuwe manier om de kunst te genieten, als in een wereld, bevrijd van musea, van kapitalistische slavernijen, van kopen en verkopen met gangbare munt. Nieuwe waarden murmelen ons over creaties die gedoemd zijn te sterven met de muren die ze gedragen hebben. Deze "murals" waren onbekend maar dankzij Varda worden ze nu op grote schaaf "ontdekt". Varda heeft ze met een emotieve objectiviteit opgenomen. De zuiverheden en de kennis die uit de film stralen zullen voor altijd in ons geheugen blijven hangen.