Pascual Duarte

PASCAL DUARTE is bovenal een zeer vreemde en intrigerende film. De film wekte in Cannes '76 vele schandalen om de meest uiteenlopende redenen. Zelden zat er in de officiële selektie van Cannes een film die zo meedogenloos was als deze macabere film. Niets blijft nog over van onze edele, christelijke en humane Westerse beschaving. De mens wordt hier uitgebeeld in de gedaante van een arme Spaanse boer als een niets ontziend en redeloos macaber wezen.

Niets wordt verklaard en niemand wordt beschuldigd in deze aangrijpend schoon gefotografeerde film die juist door dit prachtig camerawerk des te harder aankomt. Een wanhopig mens levend op een wanhopig, troosteloos geïsoleerd platteland pleegt de ene wanhopige daad na de andere van waaruit geen enkele uitweg meer mogelijk is. Zo maar een Spaanse film of de werkelijke situatie en waarheid over de mens tout court, ons zelf inbegrepen. Zit er niet in alle van ons dat gruwelijke monster te wachten of beter gezegd is het niet juist dat dunne laagje beschaving dat ons van het meest gruwelijke weerhoudt?

Het leven van een Castilliaanse boer, zijn vroege jeugd aan het begin van deze eeuw, de belevenissen uit de tijd waarin hij opgroeit tot een volwassen man, de vijandige onverschilligheid van het land waarop hij leeft. De gebeurtenissen in het leven van Pascal Duarte geselen hem als slagen van het lot en hij aanvaardt dit met een blind fatalisme. Politieke beroeringen doen hem niets. Hij is ongeveer tien jaar als in 1909 de anarchist Francisco Ferrer en zijn kameraden in Barcelona worden gefusilleerd; als hij veroordeeld wordt tot de dood door het wurgijzer woedt de burgeroorlog, hij is nooit toegekomen aan een keus tussen de partijen.

PASCAL DUARTE niet in staat te zijn na te denken over de situatie waarin hij zich bevindt. Lijdzaam ondergaat hij de slechte verstandhouding met zijn ouders, de gewelddadigheden van zijn alkoholische vader, de ellendige levensomstandigheden, de tyrannie van een grootgrondbezitter. Hij tolereert tegen zijn zin het vertrek van zijn zuster naar de grote stad en doet alsof hij niet weet dat haar activiteiten daar allesbehalve kuis zijn. Hij verdraagt de calamiteiten die over hem neerdalen, zoals een boer hagel en droogte verdraagt. De opstandigheid die in hem opwelt vindt geen uitweg in een begin van politiek engagement en kan alleen tot uitbarsting komen in onbeheerste gewelddaden die evenzovele daden van zelfbestraffing zijn. Pascal doodt zijn hond, verminkt zijn muilezel met messteken, vermoordt de beschermer van zijn zuster, zijn moeder en de grootgrondbezitter. Deze wanhopige escalatie brengt Ricardo Franco in beeld met een afstandelijkheid die elke psychologische nuance uitsluit. Er wordt geen enkele poging gedaan het gedrag van Pascual te verklaren.