Plogoff: Des pierres contre des fusils

NICOLE LE GARREC
Nicole Le Garrec is één van de weinige franse kineasten die hun volledige loopbaan gewijd hebben aan de politieke film. Ze begon als co-regisseur met René Vauthier, de echte stichter van de bretoense film, voor LA FOLLE DE TOUJANE ('73) en VALERY QUAND TU DISAIS ('75). Alleen draaide ze dan MOURIR POUR DES IMAGES ('76), MAZOUTES AUJOURD'HUI ('78) en PLOGOFF, DES PIERRES CONTRE DES FUSILS ('80).

Sedert 1975 werd het dorpje Plogoff door de genationaliseerde franse elektriciteitsmaatschappij (EDF) begeerd, om daar een kerncentrale te bouwen. Gelegen aan het uiterst westelijke punt van de zuidbretoense kust, niet ver van de Pointe du Raz, ligt Plogoff in een vrij rustige streek, die alleen in de maand augustus druk door toeristen wordt bezocht. Maar '75 is lang geleden. De plaatselijke bevolking organiseerde zich snel in een comité om zich te verdedigen tegen het kernproject.

PLOGOFF, DES PIERRES CONTRES DES FUSILS verhaalt de volksweerstand tussen januari en mei '80. Het is een film die mijlen ver staat van elke vorm van ekologisch folklorisme, van het log en ve,velend didaktisme uit filmdokumenten (vooral van militante aard), waarvan zelfs het meest betrokken publiek meer en meer terugkomt. Deze film ontsnapt hieraan door zijn beweeglijkheid, door de handigheid waarmee de makers levendige getuigenissen hebben opgevangen en door de onmetelijke interesse die ze tonen voor de mannen en de vrouwen die ze ondervroegen over de motivaties van hun akties en hun manier van leven.

Voor eenmaal valt er niets theoretisch te beleven in een film die een politieke daad wil zijn; de auteurs willen zich niet opsluiten in de bedriegelijke objectiviteit van de traditionele reportagefilm. Hieraan moet toegevoegd worden dat de Le Garrec 's hun bretoense landgenoten zeer goed kennen, dat ze zich hun gelijken voelen en dat ze niet naar Plogoff zijn getrokken als beschaafde ekologisten uit de grootstad, die er alleen maar op uit zijn een trend te volgen. Voor hen is eersten vooral de menselijke waarheid van belang en ze zijn er van overtuigd die waarheid alleen maar te kunnen vatten indien ze elke militante hoogdravendheid, elk welbespraakt hoogstandje, elke ambitie om ons een avondkursus te doen volgen, laten varen.

PLOGOFF, DES PIERRES CONTRE DES FUSILS overtuigt omdat de anti-atoom rebellie van de bretoenen uit de streek van de Pointe du Raz niet uitgedacht werd door een stapeltje utopisten, maar de echte, onvervalste, diep beleefde weigering is van een gekrenkte bevolking, die er niet aan wil denken dat haar kust één van de radio-aktieve storten van Europa wordt. Een film die "neen" zegt aan de franse orde, zoals Parijs die zag (het Parijs van Giscard d'Estaing). Voor Parijs bestond het bretoense volk niet meer; de kust was één grote parijse camping.

Net als enkele andere "regionale" films, zoals die van Philippe Haudiquet over de Larzac of PAYSANNES van Gérard Guérin tonen de Le Garrec's ons een uitzonderlijke kroniek van een kollektieve "emotie', omgezet in een kollektieve weerstand. Deze volksopstanden, waarvan nu niemand nog het bestaan betwijfelt, noch hun omvang, noch hun ernst, werden in de loop van de eeuwen beslecht door het leger dat niet bang was te moorden; nu worden "slechts" politie of gendarmerie uitgezonden om de machthebbers te beschermen. Men blijft zich tegen een staatsorde verzetten: te Plogoff is dit maar al te duidelijk geweest. Zowel de plaatselijke bevolking als de overheid heeft parijse dossiers verbrand, men wist dat er met hen zou gelachen worden.

In PLOGOFF, DES PIERRE CONTRE DES FUSILS voel je al de schakeringen aan, de echte betekenis van de verwikkelingen. En wanneer je een café-bazin een anti-kern betoog hoort afsteken, en men ons ook toont dat haar zaakje maar al te goed draait dankzij de bestellingen van de rijkswachters, dan kan je zeggen dat de kineasten zeer goed werk afleveren. Je stelt vast dat deze vrouw achter haar toog goed en wel deel uitmaakt van de plaatselijke bevolking, en dat ze naar geen enkel bevel van buitenuit luistert, maar dat ze zegt wat ze denkt, ofschoon haar belangen ergens anders liggen. Het is eigenlijk zeer eenvoudig, die echtheid van de Plogoff-bewoners: ze zijn vernuftig en scherpzinnig, omdat ze weinig maar goed praten. PLOGOFF, DES PIERRES CONTRE DES FUSILS is de film van de "volksemotie" bij uitstek.