Przypadek (Blind Chance)

De factoren die de 24 jaar oude Witek Dlugosz hebben gevormd zijn voornamelijk de dominerende persoonlijkheid van zijn vader, de familietradities, zijn geboortestad Poznan en de stad waar hij zijn adolescentie heeft beleefd: Lodz. Witek was geneeskunde gaan studeren omdat zijn vader dat zo gewild had, maar nu die gestorven was laat Witek de studiën onmiddellijk varen om een heel ander leven te gaan leiden. Hij maakt zijn koffers en loopt naar het station waar zijn trein net vertrekt. Hij rent het perron op en... zijn leven kan nu alle kanten op:
1. Witek haalt de trein. Daar ontmoet hij Werner, een partijbons die hem overhaalt lid te worden en die hem zal steunen voor een carrière in de partij. Hij zou een vrouw ontmoeten en een ongelukkige liefde beleven. Op weg naar een internationaal congres zou hij het vliegtuig missen wegens stakingen...
2. Witek mist de trein en wordt door de stationspolitie gearresteerd omdat hij een verbodsbepaling heeft overtreden. Hij belandt in de gevangenis waar hij kennis maakt met de ‘ondergrond’. Hij wordt verliefd op een jonge joodse, komt in contact met de godsdienst en sluit zich aan bij verzet tegen het regime. Het vliegtuig dat hem het land had kunnen uitbrengen mist hij omdat zijn paspoort niet in orde is...
3. Witek mist de trein en besluit in Lodz te blijven. Hij hervat zijn studie, wordt verliefd op een medestudentin, trouwt en wordt een goed huisvader en degelijke dokter die carrière maakt in de Medische Academie. De deken van de academie kiest hem uit om deel te nemen aan een internationaal congres. Hij neemt afscheid van vrouw en kind, het vliegtuig stijgt op en vliegt over de stad...

Dit tamelijk schematische verhaal wordt door Kieslowski erg boeiend visueel uitgewerkt. De narratieve technieken die hij aanwendt, de verschillende vertelperspektieven van waaruit hij werkt en de erg uiteenlopende situaties waarin zijn personage zich bevindt maken Het Toeval tot een interessante studie en een onderhoudende film. Dat deze film pas nu in het internationale circuit verspreid raakt is niet verwonderlijk: de nogal sceptische kijk op het Poolse regime zal in 1982 stellig niet in de smaak van Jaruzelski en de zijnen gevallen zijn. Maar 'glasnost' doet ook in Polen zijn intrede. (wp)