Stroszek

Werner Herzog is een filmer die bouwt aan zijn eigen mythologie. STROSZEK, de achternaam waarmee Bruno S. opzadelt - Bruno kan die moeilijke naam nauwelijks uitspreken - was de Duitse soldaat in Herzogs eerste langspeelfilm LEBENSZEIGEN op een witgloeiend Grieks eiland in waanzin ondergaat.

Herzog noemde hem "een volstrekt anarchistisch figuur". STROSZEK is de alleszins toegankelijke ballade van de straatzanger Bruno die met twee andere weerloze Berlijners, het hoertje Eva en zijn stokoude buurman Herr Scheitz, de wrede stad ontvlucht. Ze zoeken hun heil in Amerika, waar voor hen geen heil te vinden is. Eerst lijkt het nog of ze samen in een gehucht in Wisconsin, waar de neef van Herr Scheitz een garage heeft, een soort huiselijk leven zullen kunnen opbouwen in hun twintig meter lange sta-caravan. Maar de mensen zijn in Amerika even wreed als in Duitsland, alleen op een Amerikaanse manier.

De drie raken alles kwijt, hun huis op wielen wegens wanbetaling, en elkaar. Bruno zoekt en vindt zijn einde in een surrealistisch aandoende omgeving, maar ze is echt: een verlaten toeristencentrum met nep-Indianenrezervaat, een kijkkastje met op elektrische impulsen frenetiek "dansende" kippen. Een nachtmerrie van waanzinnige stupiditeit. Bruno haalt nog een hendel over en verdwijnt met zijn geladen geweer in de stoeltjeslift naar een heuveltop en het hiernamaals. De kippen blijven dansen. Bruno's kapotte auto blijft voor het café ronddraaien, een uitzinnig vehikel.

Getreiterde kippen en ronddraaiende vaar-en voertuigen: ze behoren sedert AUCH ZWERGEN HABEN KLEIN ANGEFANGEN en AGUIRRE DER ZORN GOTTES tot Herzogs persoonlijke symbolen. En Bruno ook, zou men denken, nadat Herzog hem als KASPER HAUSER zijn eigen lot en handicaps in historisch kostuum en dramatische kontekst had laten overspelen. Maar nee: Bruno S. blijft nu zichzelf. Niet voor niets staat op het bord achter de rugleuning van zijn liftstoeltje geschreven "It is really Me". Bruno kan niet (meer?) geëxploiteerd worden. Hij geeft aan Herzog en diens film, en aan ons, het publiek, zijn muziek in de volksbuurten van Berlijn, zijn humor, zijn gevoel, zijn opstandigheid, zijn vrijheid. Hij is de ster van Herzogs wisselende film. Bruno S. is de identiteit van STROSZEK tot in de koude leegte van Herzogs Amerikaans platteland.

Bruno S. is de mens tussen veel al dan niet levende objekten van Herzogs fascinatie. En Herzog heeft dit erkend. "Ich verlange den Academy Award für Bruno" zei hij. Een Oscar zal Bruno niet krijgen (misschien had hij het niet eens prettig gevonden); maar toen onlangs de Duitse filmkritici tijdens de Berlinale hun prijs aan STROSZEK wilden geven bestemde Herzog de helft voor Bruno S. Ergens in Berlijn ging Bruno S. musiceren, ditmaal dan ook voor de mensen van het festival.