The Boy and the Heron

“We zijn geprivilegieerd dat we in een tijd leven waarin Mozart muziek heeft geschreven en Van Gogh heeft geschilderd. Miyazaki-san is van diezelfde orde.” Lovende woorden van Guillermo del Toro over Hayao Miyazaki in Toronto. Del Toro staat niet alleen; voor veel filmliefhebbers vertelt het ongezien consistente oeuvre van de Japanse animegrootmeester evenveel over de wereld als over de regisseur zelf. De creaturen uit zijn ongebreidelde fantasie zijn zelfs deel geworden van de populaire cultuur – denk aan de schattige Totoro. Met dank aan het succes van de ecologische parabel Nausicaä of the Valley of the Wind richtte hij samen met Isao Takahata in 1985 Studio Ghibli op. De rest is geschiedenis. Compromisloze avonturen als Princess Mononoke, Spirited Away en Howl’s Moving Castle betoverden jong en oud, en bevestigden de studio’s reputatie voor eens en altijd.

In 2013 zwaaide Miyazaki af met het volwassen, melancholische The Wind Rises – een biopic die verdacht veel autobiografische elementen bevatte, zoals zo vaak bij de regisseur. Tien jaar later keert hij dan tóch terug met een nieuwe film die nog meer dan zijn vorige aanvoelt als een culminatie van alles wat voorheen kwam. The Boy and the Heron is het coming-of-ageverhaal van de jongen Mahito, maar groeit uit tot een tegelijk universele en persoonlijke mijmering over de grens tussen leven en dood. Miyazaki’s twaalfde langspeelfilm is een complexe, overdonderende ervaring die alle obsessies van de animator combineert: van het eindeloos vluchten in fantasiewerelden en het terugkijken op de wreedheid van WOII tot in het reine komen met familietrauma’s en het leren houden van mens en natuur. The Boy and the Heron heeft iets mythisch – en niet enkel omdat Ghibli de film in Japan uitbracht zonder promotie. Met oeverloos gedetailleerde achtergronden, bloedmooie composities en jonge personages op zelfontdekking is dit een Miyazaki-film door en door. Een reliek uit het verleden dat Miyazaki letterlijk en figuurlijk heeft getekend. Niet verwonderlijk dat Miyazaki nu openlijk de vraag van één miljoen stelt: “How Do You Live?” – zo luidt ook de Japanse titel. Voor een film met een reiger in de internationale titel, lijkt The Boy and the Heron verdacht veel op een gracieuze zwanenzang van een van ’s werelds meest creatieve filmzielen.