The Way Home (Gza shinisaken)

De weg naar huis is geen gemakkelijke film. Voor een groot deel komt dat door onze onbekendheid met de Georgische cultuur. In allegorische beelden, die vaak herinneren aan Paradzjanov’s De kleur van de aardappel vertelt RechViasjvili episoden uit het leven van de 17de-eeuwse filosoof Antimoz Iverijeli. Het begin van de film toont droombeelden uit de jeugd van de hoofdpersoon, gefilmd in een stijl die aan Tarkovski doet denken. Daarna zien we hoe de jonge Antimoz gevangen wordt genomen door drie mannen, vermoedelijk Turken, van wie één besluit hem vrij te laten. Dan volgt een lange odyssee door het Kaukasische struikgewas. De weg naar huis wordt gekruist door allerlei andere reizigers, onder wie een aantal Georgische nationalisten die zich begeven naar een geheime vergaderplek aan de grens. Voor een intermezzo zorgen beelden van twee mannen, mogelijk in een andere tijd, die boeken napluizen op ideologische ongerechtigheden. Het is niet moeilijk hierin een parodie te zien op bureaucratische onbenulligheid van de censor. De weg naar huis eindigt met de aankomst van een koerier met een brief. Zowel de geadresseerden als de drager van de boodschap blijken analfabeet. Antimoz, die op dat moment buiten beeld blijft, is de enige die de brief kan ontcijferen. Hij deelt mee dat het schrijven zijn doodvonnis bevat. Na van hun verbazing over zoveel eerlijkheid te bekomen zijn, besluiten de mannen de opdracht uit te voeren.

Misschien juist omdat we de betekenis van De weg naar huis niet goed duiden kunnen, springt de vormgeving sterk naar voren. Die is sober, bijvoorbeeld door de afwezigheid van kleur en muziek, maar net niet realistisch. Het ritme van de film wordt bepaald door een langzaam « tracking shot » naar voren, naar achteren of opzij. Omdat die bewegingen zo behoedzaam uitgevoerd worden krijgt de stijl niet het onrustige aanzien van, zeg, een Lelouch, maar wordt de werkelijkheidsillusie een beetje ondermijnd, letterlijk aan het wankelen gebracht. (Hans Beerekamp, NRC Handelsblad 8.6.84)