Alleen spoken blijven bestaan in 'A Ghost Story'

Hoe minder je op voorhand weet over 'A Ghost Story' hoe meer je van de verrassingen en de originaliteit van de film zal genieten. Zelfs met de gepaste spoiler alerts kan je over deze film geen recensie schrijven zonder te veel weg te geven, omdat alles wat je erover vertelt de pret kan bederven. Een goede raad: ga eerst naar de film vooraleer je verder leest.

Voorgangers

Voor wie een broertje dood heeft aan gruwelen is het goed te weten dat 'A Ghost Story' absoluut geen griezelfilm is, het genre waarmee het begrip ‘spoken’ spontaan geassocieerd wordt. Ten onrechte trouwens, want voor elke spookverschijning die je de stuipen op het lijf wil jagen (genre 'Poltergeist', 'The Haunting', 'The Others') is er - om wat verder terug in de tijd te gaan - het speels surrealisme uit 'Le Fantôme du Moulin Rouge' (1924) en de ontwapenende onnozelheid van 'The Ghost Goes West' (1936), allebei van René Clair.

Of zijn er de plaaggeesten uit 'Beetle Juic'e (1988; Tim Burton), 'High Spirits' (1988; Neil Jordan) en 'Ghostbusters' (1984; Ivan Reitman). Of de romantische geesten uit 'The Ghost of Mrs. Muir' (1947; Joseph L.Mankiewicz) en 'Ghost' (1990; Jerry Zucker). Om nog maar te zwijgen van de Aziatische cinema waar spoken zeer ernstig worden genomen en ghost stories bijkans een apart genre vormen, zoals de 'A Chinese Ghost Story' trilogie uit Hongkong of de Japanse films 'Kwaidan' (1964; Masaki Kobayashi) en 'Empire of Passion' (1978; Nagisa Oshima).

Zelfs de reuzen uit de Japanse cinema laten op een vanzelfsprekende manier spoken opdraven in hun oeuvre: in Kenji Mizoguchi’s 'Ugetsu Monogatari' (1953) wordt een pottenbakker door een spookprinses verleid; in Kurosawa’s 'Rashomon' (1951) is een van de personages die getuigen over een aanranding en moord, het spook van het verscheiden slachtoffer, zonder dat deze in westerse ogen bovennatuurlijke dimensie de credibiliteit van dit onderzoek naar de waarheid verstoort.

Geliefden in bed

Nee, 'A Ghost Story' is dus geen horrorfilm. Wat dan wel? Een prachtige visuele meditatie over de vergankelijkheid van de liefde en de tijdloosheid van het verdriet. En een film met een grote emotionele geladenheid die diep onder je huid kruipt. David Lowery ('Ain’t Them Body Saints', 2013; 'Pete’s Dragon', 2016; en binnenkort 'Old Men and the Gun', 2018) bewijst met 'A Ghost Story' dat hij een van de meest intrigerende Amerikaanse regisseurs van zijn generatie is.

Alles begint met twee geliefden in bed, wiens naam we nooit te weten komen, al worden ze op de eindgeneriek aangeduid met M (Rooney Mara) en C (Casey Affleck). Ze worden brutaal uit hun slaap geschud door een schril muzikaal geluid - een eerste teken aan de wand dat er iets onverklaarbaar aan de hand is. Pas veel later ontdekken we waar dit geluid precies vandaan komt, maar de volgende ochtend is C verongelukt en is hun geluk en toekomst verbrijzeld. De crash krijgen we niet te zien, zoals wel meer cruciale gebeurtenissen buiten beeld blijven.

Ongrijpbaar fenomeen

In het mortuarium aanschouwt M het lijk bedekt door een wit laken. Als ze de kamer uitloopt, volgt er een lange pauze, de camera gericht op het lijk. En dan gaat het witte laken rechtop zitten. We weten aanvankelijk niet goed hoe we hier moeten op reageren. Sommigen zullen misschien ongeloof laten blijken of nerveus beginnen giechelen, maar zo dwingend is de Spartaanse manier van vertellen (het strenge en het compacte van de vertelling nog versterkt door de gekozen beeldverhouding, het zogenaamde ‘Academy Ratio’ van 1.33: 1, met afgeronde hoeken) dat we niet anders kunnen dan ons overgeven aan het suspension of disbelief principe waardoor we binnen de meest realistische context de meest ongrijpbare fenomenen kunnen aanvaarden.

Het spook volgt M naar huis, neemt er zijn intrek en is de onzichtbare getuige van M’s rouwproces. Het gedurfde aan de film is hoe regisseur David Lowery zijn spook op de meest simpele manier uitbeeldt, alsof de witte gedaante, met twee zwarte gaten waar de ogen moeten zitten, recht uit een summiere kindertekening komt. De minimalistische benadering van het spook geeft samen met de tergend lang aangehouden shots (zoals wanneer M in elkaar gezakt op de keukenvloer haar verdriet te lijf gaat door een grote taart naar binnen te werken), de overgangen naar zwart, de lichteffecten en de sombere strijkers op de soundtrack aan de hele film een grote zuiverheid.

Alleen spoken blijven bestaan

Er zijn zeldzame momenten van droefgeestige humor, zoals de eenzame C die door het raam tuurt en naar een ander spook wuift dat kennelijk bij de overburen zijn intrek nam. Wanneer M uiteindelijk het huis vaarwel zegt waar ze tegelijk goede als trieste herinneringen aan overhoudt, blijft C ter plaatse achter, alsof hij meer gehecht is aan de tijd die ze daar samen doorbrachten dan aan M zelf. Nieuwe huurders laten niet op zich wachten, een alleenstaande moeder met twee kleine kinderen maakt het al te bont, C krijgt het op zijn heupen en laat de borden aan stukken vliegen. Een van de weinige keren dat het melancholisch spook aan de verwachtingen van het genre voldoet.

Lowery blijft zijn volle aandacht op C richten: nieuwe huurders en eigenaars komen en gaan; we duiken de toekomst in als een bulldozer de woning platwalst en plaats maakt voor een kantoorgebouw; we zoeven naar het verleden als pioniers zich op deze plek komen vestigen alvorens ze door Indianen worden uitgemoord. Dood of niet dood, het leven gaat door en alleen spoken blijven bestaan.

'A Ghost Story' is de laatste One Shot Cinema film van dit seizoen en is te zien op donderdag 7, 14, 21 en 28 juni in Sphinx Cinema, Gent. Reserveer jouw ticket(s) hier.