Authentieke maffiafilm van jonge beloftes in Italiaanse cinema

Vooraleer u opwerpt dat er al genoeg Italiaanse films (en bij uitbreiding) tv-series over de maffia zijn gemaakt: deze debuutfilm van de tweelingbroers Damiano en Fabio d’Innocenzo is helemaal geen gangsterfilm, wel een genuanceerde karakterstudie van twee jeugdvrienden die door een stom verkeersongeluk in de klauwen terechtkomen van een Romeinse maffiabende.

Seks, poen & wapens

Het is er de regisseurs niet om te doen een diepgravende studie te maken van wat door de gewezen Italiaanse hoofdaanklager Pier Luigi Vigna de grootste multinational van Italië wordt genoemd, groter dan Fiat, Exor en Enel. Hun aanpak is veel kleinschaliger maar daarom niet minder interessant: via de lotgevallen van twee jonge pizzabezorgers die zonder dat ze het goed beseffen in een mum van tijd moordenaars worden, tonen de Innocenzo broers hoe de maffia op de meest geniepige wijze het leven van argeloze jongelui vergiftigt.

Manolo en Mirka zijn twee tienermaten uit een Romeinse buitenwijk zoals we die nooit in een hoogglanzende reisfolder te zien krijgen. Ze groeien beiden op in een arbeidersgezin met alleenstaande ouder. Zoals zoveel onbesliste jongens met weinig toekomstperspectief dromen ze van een beter bestaan, in hun geval: seks, poen en wapens. Een ongeval met vluchtmisdrijf schudt hun leven grondig door elkaar. Ze maaien per ongeluk een voetganger van de weg, een speling van het lot met als gevolg dat ze opgemerkt worden door de lokale maffia voor wie ze een aantal klusjes mogen klaren.

Eerlijk & authentiek

Wat de film sterk en aangrijpend maakt is hoe deze stap in de criminaliteit de verhoudingen tussen de jongens en de mensen in hun omgeving danig over hoop haalt. De regisseurs hebben in het bijzonder aandacht voor de morele dilemma’s die ontstaan wanneer de vrienden accepteren om in opdracht een gangster uit een rivaliserende Marokkaanse bende dood te schieten. De twijfels die zich Manolo en Mirka meester maken, hun botsende emoties, het brutaal verlies van hun onschuld: het wordt door de Innocenzo broers minder gevat in dialogen dan in de blik en lichaamstaal van de uitstekende jonge acteurs Andrea Carpenzano en Matteo Olivetti die door hun onderlinge dynamiek hun twee personages kleur en karakter geven.

De dertigjarige Damiano en Fabio d’Innocenzo zijn autodidacten. Ze gingen niet naar de filmschool, draaiden geen enkele kortfilm, hadden niks met cinema te maken vooraleer ze dit verhaal, rijk aan dramatische ironie, kwijt wilden. Wat allicht verklaart waarom 'La Terra dell’Abbastanza' zo eerlijk en authentiek overkomt. Het duo brengt een verhaal waarmee ze zelf sterk verbonden zijn, dat zich afspeelt in een hun vertrouwde omgeving, de verpauperde Romeinse buitenwijken. Ze volgen personages die ze zelf kennen en waarin ze ook zichzelf herkennen. In een interview dat ik met een van de broers had, vertelde Fabio "dat er veel gelijkenissen zijn tussen onszelf en de personages." En hij voegde eraan toe: "of dat de film beter maakt of niet, daar moet de toeschouwer maar over oordelen, maar dat is wel de reden waarom de film werkt."

Grote belofte van Italiaanse cinema

Hoewel je op het oog deze film kan inschrijven in de hedendaagse neorealistische traditie (de Innocenzo broers dwepen met Rossellini en ter voorbereiding van de film dompelden ze zich onder in een marathon van het werk van de Dardenne broers) overstijgen ze het intussen tot cliché verworden schamele realisme, gevat in bevende handcamera en nekshots van de protagonisten. En alhoewel alles in de film een spontane indruk maakt, kwam er geen improvisatie aan te pas (volgens Fabio d’Innocenzo is improvisatie op de set een teken van luiheid en lafheid).

Op een discrete manier is hun film zelfs doordacht cinematografisch, met een gelige gesatureerde fotografie, een expressief gebruik van de verlaten braakliggende landschappen, een verrassend afstandelijke manier om het geweld zo veel mogelijk buiten beeld te houden (een liquidatie die alleen maar gesuggereerd wordt met een revolverflits) en een contrapuntische jazzy score.

Met één film kunnen we Damiano en Fabio d’Innocenza tot de grote beloften rekenen van de huidige Italiaanse cinema die, zeker met alle overroepen talenten die er in rond lopen, echte beloften best kan gebruiken. Het duo heeft nu al drie ambitieuze nieuwe projecten opgestart. We zullen duidelijk nog van ze horen.

'La Terra dell'Abbastanza' is tijdens Film Fest Gent On Tour te zien op maandag 17 december in CC Strombeek en op dinsdag 18 december in Sphinx Cinema (Gent), Flagey (Brussel), Cinema Lumière (Brugge), Cinema Cartoon's (Antwerpen), Studio Geel, Cinema ZED (Leuven), CC Ter Dilft (Bornem), Kunstencentrum BUDA (Kortrijk), Cinema Westside (Evergem), CC Zoetegem (Zottegem), The Roxy Theatre (Koersel) en CC Jan Tervaert (Hamme). Tickets zijn verkrijgbaar bij de deelnemende locaties.