Bavo Dhooge stelt zijn ‘Schrijvers op het scherm’ voor

Met ‘Warmwatervissen’, zijn afstudeerproject aan het KASK, haalde Bavo Dhooge in 1998 een selectie op het Gentse filmfestival. Toch kwam hij, mede onder invloed van Stefan Hertmans in de literatuurwereld terecht. Hij stortte zich op het thrillergenre en op de misdaadroman. “Zonder daarbij in het extreme, het gore en bloederige van het genre te gaan”, vult Bavo Dhooge aan. De titels van zijn boeken, van zijn debuut ‘Spaghetti’ tot ‘Sr.’, beginnen allemaal met een S. Vandaar zijn bijnaam de ‘S-Express’. In 2012 was Bavo Dhooge jurylid op Film Fest Gent en is een veel geroemd en met prijzen en nominaties bekroond auteur.

Wat is het eerste dat u opvalt bij de voorstelling van een schrijver op het scherm?

"Vanaf de jaren stillekes tot op vandaag heeft de filmwereld een heel romantisch beeld van de schrijver. Hij zit alleen op zijn kamertje te worstelen. Een film over een schrijver die schrijft is een zeldzaamheid en dat is begrijpelijk. Wat is er immers saaier dan het beeld van een schrijver die tikketikketik zit te trommelen op zijn schrijfmachine. Interessanter is het gedrag dat hij vertoont als hij niet aan het schrijven is. Hij vertoont uitstelgedrag, gaat iets drinken, is verslaafd aan drugs, drank en de liefde, hij kampt met een writer’s block... Dat alles fascineerde mij al vanaf mijn opleiding op de academie omdat ik toen al wist dat ik graag schrijver wilde worden. Ik begon een boekje bij te houden met titels van films over schrijvers. Een filmencyclopedie met duizenden filmtitels heb ik jarenlang à rato van twee pagina’s per dag gefileerd op gelijkaardige titels. In ‘Schrijvers op het scherm’ komen mijn twee leefwerelden samen."

Hoeveel films zag u uiteindelijk en hoe is uw boek gestructureerd?

"Ik zag een achthonderdtal films en daaruit distilleerde ik een twintigtal hoofdstukken over soorten schrijvers. Voorbeelden daarvan zijn onder meer, de schrijver en de drank, de schrijver en de misdaad, de schrijver met de writer’s block, de schrijver en het ziek zijn, de schrijver op reis. Telkens opnieuw begin ik ieder hoofdstuk met enkele case-studies en die vul ik aan met wat in de realiteit is gebeurd. In het stuk over schrijvers en de misdaad, geef ik eerst films die daarover handelen en daarna volgt een reality check over schrijvers die in werkelijkheid misdadigers geworden zijn. Daarna volgen verder kijktips... Als je al die verschillende elementen opnieuw samenvoegt komt je op een soort heilige triptiek uit: de schrijver die in afzondering gaat, de privédetective en de alcoholist.

Bij de eerste groep zie je de sympathieke eenzaat die buiten de wereld staat en zich graag in zichzelf opsluit. Stephen King is een gulle leverancier van dergelijke personages. Als je op zoek bent naar het gevecht van een schrijver met een writer’s block en zijn demonen dan moet je bij hem zijn."

Welke regisseur brengt er het meest een schrijver in beeld?

"Woody Allen, zonder twijfel. In ‘Melinda en Melinda’ zie je zelfs eenzelfde geschiedenis van een dramatische en van een humoristische kant. In ‘Another Woman’ zie je dan weer de strijd die een schrijver voert over zijn eigen keuzes. Moet hij of zij niet te veel opgeven? Verwaarloost hij zijn of haar geliefden niet. Schrijven heeft een prijs. Waar bij Stephen King en de verfilmingen van zijn romans de schrijver een eenzaat is, ziet Woody Allen de schrijver als een neuroot. Veel van zijn films baden in een literaire sfeer."

Beperkte u zich tot “de” schrijver in de film of is er ook plaats voor een scenarist of een toneelauteur?

"Negentig procent van mijn personages zijn schrijvers in een hoofdrol. Maar in ‘The Long Goodbye’ van Robert Altman naar Raymond Chandler, is de schrijver die door een detective wordt opgespoord erg belangrijk als nevenpersonage. Vandaar dat hij in mijn boek voorkomt. ‘Barton Fink’ is eigenlijk een toneelauteur en hetzelfde geldt voor de bespioneerde figuurin ‘Das Leben der Anderen’. In ‘The Player’ van Robert Altman krijgt de producent dreigmails van een scenarist. Vandaar dat ik een hoofdstuk schreef over het verschil tussen een schrijver en een scenarist."

In welke film komen alle facetten van het schrijver zijn het best samen?

"De film waarin je dat het minst zou verwachten, waarin je niemand ziet schrijven maar wel over een schrijver gaat, is ‘La grande bellezza’ van Paolo Sorrentino. In de openingssequenties zien we een observerende Jep Gambardella, geboren om schrijver te worden. Je ziet hem vervolgens de high society observeren, al overpeinzend door Rome wandelen, en op het einde is hij klaar voor een tweede boek. Gans de film door legt hij de weg af van de schrijver die niet worstelt met schrijven maar zingeving zoekt in het verdwalen, in het uitstellen en het lanterfanten, in het naar de wereld en in het zichzelf kijken. In het op zoek gaan naar de schoonheid. Ik vind Gambardella een ongelooflijk mooie outcast. Op een feestje drinkt hij, dichterlijke ziel, gewoon een glaasje en rookt hij een sigaretje. Ik kan steeds opnieuw naar die film kijken."

Had dat zoeken naar de schrijver ook voor u gevolgen als schrijver? Nieuwe inzichten ontdekt?

"In sommige hoofdstukken steekt er iets van mezelf. Neem bijvoorbeeld het hoofdstuk over “de schrijver en de liefde”. In een eerste laag zijn er de filmvoorbeelden, in de tweede komt de realiteit en in de derde kom ikzelf aan bod. Daar kijk ik concreet in mezelf. In een gezin is de schrijver een soort vreemdeling, hij is er voor vrouw en kinderen en is er ook niet. Geloof me, schrijven is niet altijd even welkom in een gezin. Je staat dus voor keuzes: wat heeft voorrang, dat boek of vrouw, kinderen, familie, vrienden...Soms was werken aan ‘Schrijvers op het scherm’ als in een spiegel kijken. Ik herken me in bepaalde facetten van mijn onderwerp. Ik ben geen alcoholist maar worstelde al met het witte blad en met de grote thema’s als heeft het zin om te schrijven, ik heb honderd boeken geschreven..."

Hoe doet een mens dat?

"Dat lukte omdat ik vanuit mijn filmopleiding een systeem bedacht. Ieder boek zat een beetje in mijn hoofd en ik moest het aan mezelf verkopen. Ik begon met een titel, soms zelfs met een affiche, daarna volgde een pitch van één lijn plus een treatment. Eenmaal dat allemaal klaar was, kon ik heel gericht, vlot en vakkundig schrijven. Een beetje in de geest van Flaubert die zei “Maak je leven zo geordend mogelijk zodat je avontuurlijk kan zijn in je werk”. Maar drie jaar geleden na het honderdste boek stokten toch de raderen."

En nu draaien ze weer?

"Na een complete identiteitscrisis durf ik zeggen dat ik mezelf wat heruitgevonden heb. En dat door een autobiografisch boek te schrijven over een schrijver die, zoals ik, worstelde. Dat boek ging over mijn vader, hij heette ook Bavo. Hij stierf toen hij 41 was en ik was dan elf jaar. Op mijn 42ste ben ik beginnen kijken naar waar ik vandaan kwam, waar mijn liefde voor de literatuur begon, waar die parallelle werkelijkheid ontstond toen ik elf was en die er nodig was om verder te gaan zonder vader. Aan dat boek, ‘Sr.’ heb ik drie jaar gewerkt en ‘Schrijvers op het scherm’ is in de nasleep van dat boek ontstaan. Als een soort ontlading. Het zijn mijn twee belangrijkste boeken en ik sta er zelf wat van te kijken dat ik in een non fictie boek heel wat raakpunten met mijn eigen leven verwerk.

Let wel, in elk van mijn boeken zit een knipoog of een facet die bij het schrijven hoort. Die steekt in de plot of in de verwijzingen naar de film- of literaire wereld. Recensenten, jury’s, collega’s... noem maar op, ze passeren allemaal wel eens de revue. In ‘Schrijvers op het scherm’ komen mijn beide werelden samen en ik ben ervan overtuigd dat ik van nu af aan meer diepgravend en organisch zal schrijven."

Met de, in zijn genre unieke, encyclopedische ‘Schrijvers op het scherm’ hoopt Bavo Dhooge “een kleine niche” te vullen. Literatuur en filmliefhebbers hebben er een razend interessante kluif aan en er vallen weetjes te (her)ontdekken. Wie kan er immers voor de vuist zeggen welk beroep Joseph Cotton in ‘The Third Man’ van Carol Reed uitoefende? Juist, schrijver...

Heeft u ooit op het scherm gelukkige schrijvers ontmoet?

Ze bestaan zeker maar een goede schrijver is een worstelende schrijver....

Ontdek 'Schrijvers op het Scherm' op 10 oktober om 11:30 in Kinepolis 6!