Cannes 2023: een veteranenfestival?

Boze reacties zijn er eveneens wegens de selectie van o.a. Le Retour van Catherine Corsini. Zij werd onder meer beschuldigd van toxisch gedrag tijdens het draaien van haar film. Zelfs Johnny Depp die de rol van Louis XV vertolkt in de openingsfilm ontsnapt sedert zijn geruchtmakend proces in verband met huishoudelijk geweld tegenover zijn ex Amber Heart niet aan de polemiek en Maïwenn zou een journalist bespuwd of geslagen hebben. "Niets mee te maken", zegt Thierry Frémaux en "the show must go on". Tot 27 mei.

In hoeverre de protesten tegen de pensioenplannen van president Emmanuel Macron een weerslag zullen hebben op de jaarlijkse filmhoogmis is moeilijk in te schatten. De stad Cannes verbood tijdens het voorbije weekend alle betogingen en manifestaties bij en rondom het festivalpaleis en dat voor de duur van het festival. Maar de boze vakbonden sluiten het afsluiten van de elektriciteit op bepaalde tijdstippen niet uit. Ze zullen zeker de kans grijpen om hun woede wereldwijd te ventileren.

Weerklank

Bedoeling van het festival is uiteraard dat vooral de filmvertoningen een wereldwijde weerklank vinden. Aan grote regisseursnamen is er alvast geen gebrek. Martin Scorsese, Wes Anderson, Ken Loach, Todd Haynes, Wim Wenders, Marco Bellocchio, Aki Kaurismäki, Hirokazu Kore-eda, Nanni Moretti... Zij brengen vedetten mee als Leonardo DiCaprio, Natalie Portman, Tom Hanks, Robert De Niro, Scarlett Johansson, Tilda Swinton, Julianne Moore, Harrison Ford en Michael Douglas die een ere Gouden Palm krijgt. Cannes hoopt op een herhaling van het Tom Cruise-effect van vorig jaar. Een vedette die een grote show opzet en daarna voor volle zalen zorgt. Maar of Harrison Ford en Indiana Jones and the Dial of Destiny een gelijkaardig commercieel succes zullen genereren als de combinatie Tom Cruise en Top Gun valt af te wachten. Voor alle veiligheid heeft regisseur James Mangold en zijn ploeg de tachtigjarige Ford soms digitaal verjongd.

Vooruitgang

Verjonging is een woord dat nog niet veelvuldig in het Cannes-jargon voorkomt. Sinds de 75ste editie krijgen influencers wel hun aandeel in communicatiegebeuren rondom het festival en is TikTok aan boord gekomen als grote sponsor. Dit jaar is TikTok er opnieuw bij maar de Cannes-directie zal de politieke connecties van de populaire gigant nauwlettend in het oog houden. Met de streamingsplatformen is het festival evenmin al in het reine. Netflix blijft weg van de Croisette en pogingen om hun films buiten competitie te vertonen, vallen bij de streamer in dovemansoren. In competitie kan sowieso niet in Cannes omdat een competitiefilm in de bioscopen moet uitkomen, wat bij Netflix niet altijd het geval is. De discussie rondom dat artikel in het festivalreglement sleept al jaren aan en er wordt, dankzij de nieuwe festivalpresident Iris Knobloch die overkomt van filmverdeler Warner Bros, vooruitgang geboekt. Wat dat ook moge betekenen.

Scorsese

Frémaux is er wel in geslaagd om Apple TV te overhalen om de jongste film van Martin Scorsese, Killers of the Flower Moon, op de Croisette te vertonen. De meer dan drie uur durende film gaat over moorden die gepleegd worden op leden van de Osagestam en het onderzoek dat de FBI daarnaar voerde. Het scenario is gebaseerd op het gelijknamige non-fictie boek van David Grann. Leonardo DiCaprio en Robert De Niro spelen de hoofdrollen. Thierry Frémaux nodigde de film uit voor een screening buiten competitie en toen Apple TV een deal sloot met verdeler Paramount om de film eerst in de zalen uit te brengen, bewoog Frémaux hemel en aarde om Killers in de competitie te vertonen. Het is hem niet gelukt. Scorsese won in 1976 de Gouden Palm voor Taxi Driver en was eerder op het festival met After Hours en The King of Comedy. Killers wordt zonder veel twijfel één van de hoogtepunten van Cannes.

Loach

Als Cannes dit jaar een veteranenfestival wordt genoemd dan is dat onder meer aan Ken Loach te wijten. Met zijn 18 in Cannes vertoonde films, waarvan 15 in competitie, is hij die op 17 juni 87 wordt, de veteraan onder de veteranen. Hij kondigt al sedert 2014 zijn afscheid aan maar dan gebeurt er in Engeland iets op sociaal-politiek vlak dat hij zomaar niet kan laten passeren. Zo leverden sociale besparingen ons de film I, Daniel Blake op en was de klusjeseconomie met de daarbij gepaard gaande misbruiken de aanleiding om Sorry We Missed You te draaien. Zijn jongste film, The Last Oak, speelt zich af in een mijnstadje waar het tot een confrontatie komt tussen de bewoners en een groep Syrische vluchtelingen. De pub wordt een strijdtoneel. Ken Loach is niet alleen een knap observator maar brengt ook empathische cinema die niemand onverschillig laat. Hij won in Cannes al twee Gouden Palmen en driemaal de prijs van de jury. Met The Last Oak maakt hij, als enige dit jaar, kans om een derde Gouden Palm te winnen.

Heropleving

Waar Ken Loach er een zestigjarige carrière op zit, is de 83-jarige Marco Bellocchio al zo’n vijftig jaar actief. En de afgelopen jaren zelfs actiever dan ooit. In 2021 kreeg hij een ere-Palm voor het geheel van zijn oeuvre. Daar voegt hij nu Rapito (Gekidnapt) aan toe. Een op waar gebeurde feiten gebaseerd historisch drama over een joodse jongen die in 1858 ontvoerd werd om als katholiek te worden opgevoed. Zijn ouders proberen hem terug te krijgen en dat zet heel wat politieke krachten in beweging. Het komt tot een tweestrijd met het Vaticaan. Volgens Frémaux is de Italiaanse film volop aan het heropleven na de dip veroorzaakt door Silvio Berlusconi. Daarom voegt hij ook nog Alice Rohrwachers La Chimera aan zijn selectie toe. Haar film gaat over een archeoloog die verstrikt raakt in het web van grafschenders en illegale verkopers van antieke stukken. En geen twee zonder drie: Nanni Moretti mag voor de tiende keer de rode loper op met A Brighter Tomorrow, een film die zich afspeelt in het circus- en filmwereldje van Rome in de jaren tachtig. Niemand begrijpt waarom Cannes zich zo aan Moretti blijft vastklampen.

Tweemaal

Wim Wenders behoort met zijn 77 jaar ook tot de oudere Cannes-lichting. Met zijn Der Himmel über Berlin won hij een regieprijs en zijn Paris, Texas was in 1984 goed voor een Gouden Palm. Nu mag hij zelfs tweemaal naar de Azurenkust afzakken. Eenmaal voor de in competitie vertoonde Perfect Days waarin hij een man volgt die in Tokio toiletten schoonmaakt. Daarna volgt in de sectie Special Screenings nog Anselm, een documentaire in 3D over de Duitse schilder en beeldhouwer Anselm Kiefer. Ook de Chinese documentarist Wang Bing wordt tweemaal in Cannes verwacht. In de competitie voor zijn Youth, een documentaire over de jeugd in China en ook voor de special screening van Man in Black een documentaire over Wang Xilin, één van de beroemdste Chinese klassieke componisten die een van de prominentste slachtoffers van de Chinese culturele revolutie werd.

Ook de Depps treden tweemaal op, wordt glimlachend gezegd. Vader Johnny op de openingsavond en dochter Lily-Rose komt The Idol een hip ruggensteuntje geven. The Idol is eigenlijk een tv-serie gedraaid door Sam Levinson en vertolkt door Lily-Rose en Abel Tesfaye, beter bekend als The Weeknd. De eerste twee delen van de serie worden vertoond. Levinson was de producer van Euphoria.

Cinefiel

Nuri Bilge Ceylan, Hirokazu Kore-eda, Wes Anderson en Todd Haynes vormen een kwartet dat de aandacht trekt van alle cinefielen. Nuri Bilge Ceylan stelde nog nooit teleur met zijn diepgravende meditatieve films als Winter Sleep en The Wild Pear Tree. Zijn jongste film About Dry Grasses gaat over een jonge leraar die hoopt in Istanbul te kunnen lesgeven. Vooralsnog volbrengt hij het laatste van zijn verplichte vier jaar dienst in een ver dorp in Anatolië. Twee meisjes beschuldigen hem en een collega echter van grensoverschrijdend gedrag en het ziet er naar uit dat hij veroordeeld is om in Anatolië te blijven.

Met films als Moonrise Kingdom en The French Dispatch deed Wes Anderson al tweemaal een gooi naar de Gouden Palm. Derde keer, goede keer? Mocht er een prijs zijn voor de meest uitgebreide ensemblecast dan ging die zeker naar Anderson. Meer dan twintig acteurs treden op in zijn Asteroid City, een film over een fictieve woestijnstad in de VS waar, in de jaren vijftig, een astrologenconventie plaats vindt.

Tegen zijn gewoonte in schreef Hirokazu Kore-eda niet zelf het script voor zijn jongste film Monster. Het scenario speelt zich af op een school waar er een gevecht uitbreekt onder de leerlingen. Wat er gebeurd is, blijft onduidelijk, maar een moeder vraagt om uitleg als haar zoon plots vreemd begint te doen. Het is Kore-eda's zevende keer op Cannes, hij won er in 2018 de Gouden Palm voor Shoplifters.

In de jongste film van Todd Haynes neemt een actrice contact op met de vrouw die ze moet vertolken. Nathalie Portman als de actrice en Julianne Moore als de bestaande vrouw maken van May December een feest.

Zeven vrouwen

Ondanks alle kritiek klopt Thierry Frémaux zich op de borst omdat er niet minder dan zeven, op een totaal van 21, competitiefilms door vrouwen zijn gedraaid. Een in Cannes nooit eerder geziene verhouding. Maar ook een beetje het gevolg van de evolutie in de filmwereld, geeft Frémaux toe. Naast de al vermelde Alice Rohrwacher, en de eerst wel, dan niet en dan weer wel geselecteerde Catherine Corsini, zal er nieuw werk te zien zijn van o.a. Jessica Hausner en van Catherine Breillat. Het was al jaren stil rondom Breillat nadat ze een hersenbloeding had gekregen maar nu komt ze plots tevoorschijn met L'Été dernier, een remake van de Deense film Queen of Hearts. Léa Drucker vertolkt in die film de rol van een advocaat die een relatie begint met haar minderjarige stiefzoon.

Passioneel

De enige debuutfilm in competitie Banel & Adama werd ook gedraaid door een vrouw. Ramata-Toulaye Sy, geboren en getogen in de buurt van Parijs situeert haar debuut in het Noorden van Senegal waar haar ouders vandaan komen. De passionele liefde tussen de hoofdpersonages Banel en Adama veroorzaakt chaos in het dorp. Eerst was de film geselecteerd voor de sectie Un certain regard maar hij mocht, vlak voor de bekendmaking van het programma van Cannes, een trapje hoger klimmen. Het ziet er naar uit dat de Certain regard-sectie een platform wordt voor debuutfilms. Aanvankelijk werden daar films vertoond die net de competitie niet hadden gehaald. Ze werden nog even in de wachtrij gezet. Mooi voorbeeld daarvan is het parcours van Lukas Dhont. Zijn Girl maakte furore in Un certain regard en vorig jaar mocht hij Close in de grote Lumièrezaal, het Pantheon van Cannes, voorstellen.

Gading

In deze sectie wordt ook Augure (Omen) van rapper, acteur en filmmaker Baloji voorgesteld. Een Belgisch-Congolese productie maar een op en top Congolese film volgens de regisseur die in zijn debuut op zoek gaat naar zijn Afrikaanse roots. De film moet dit jaar het uithangbord worden van de Belgische film. Van Vlaamse aanwezigheid is er dit jaar geen sprake in Cannes. Het wordt wennen na het vorige boerenjaar.

Aan filmplezier in het algemeen zal er geen gebrek zijn want wie zijn gading niet vindt in de officiële selectie heeft nog de films uit de Quinzaine des cineastes, waar de klemtoon ligt op de auteursfilm en waar Quentin Tarantino komt spreken. Daarnaast is er de Semaine de la critique, zijn er de gerestaureerde klassiekers, en ‘s avonds de Cinema de la plage. Op zaterdag 27 mei worden de palmen uitgereikt door een jury onder leiding van Ruben Östlund die al twee Gouden Palmen op zijn actief heeft, één voor The Square en één voor de vorig jaar vertoonde Triangle of Sadness. Hij droomt van een derde overwinning maar kan dit jaar nog Ken Loach op die weg tegenkomen. Östlund heeft beloofd zijn best te doen om zijn egoïstische gevoelens te overstijgen.