Cannes 2024 op zoek naar vibes

Voorlopig is het nog wachten op de aangekondigde MeToo storm in de Franse filmwereld. Judith Godrèche heeft met haar kortfilm Moi Aussi haar punt gemaakt en Cannes ging over tot de orde van de dag. Acteur Shia LaBeouf die een rol speelt in Megalopolis van Francis Ford Coppola poseerde ongestoord op de rode loper ondanks het feit dat er hem in het najaar een proces wacht wegens grensoverschrijdend seksueel gedrag. Coppola zelf kwam in een artikel in The Guardian onder vuur te liggen omdat hij een halfnaakte danseres op de filmset zou gekust hebben “om haar in de juiste sfeer te brengen”.

Trump

Vraag is of er meer ophef komt over een verkrachtingsscène in The Apprentice, de biografische film van Ali Abbasi over de jonge Donald Trump. Bij haar scheiding van Trump zou zijn eerste vrouw Ivana een verkrachting als echtscheidingsgrond hebben aangehaald maar die klacht later hebben afgezwakt. Volgens de film zou Trump haar verkracht hebben nadat zij hem een boek over de G-spot in de handen duwde waarop hij zou gereageerd hebben met “ik voel niets meer voor u”. Al van in de scenariofase was er herrie over die scène. Wat er ook van zij, de film kan wat gedoe, Trump dreigt zelfs met een proces, gebruiken want tot voor de voorstelling in Cannes wilde niemand de film in de VS te verdelen. Niet uit respect voor de komende presidentsverkiezingen maar omdat gegadigden ervan uit gingen dat er weinig publieke interesse zou zijn voor een politiek geladen onderwerp waarover al veel is geweten. Iets nieuws over de jonge Trump brengt Ala Abbasi niet en zijn biografische film haalt alleen maar het niveau van een zaterdagavond film. Wel goed vertolkt, dat wel. Maar geen vibes.

Vibes is het nieuwe toverwoord in Cannes. Vergeet de auteursfilm, de theorieën van André Bazin, de beeldfilosofie van Roland Barthès, de karakter gedreven film, de plotturbo, de acteursfilm en nog een pak andere filmgenres. Het is nog wat zoeken naar de precieze omschrijving van een vibesfilm want het vage is er inherent aan. Het heeft met beleving te maken en vooral met uitstraling. Een curieuze mengeling van klank, muziek en Tiktok? Maar dan helemaal uitvergroot.

Transitie

Met de voorstelling van Emilia Perez van Jacques Audiard kwam er voor het eerst festivalsfeer op de Croisette. Audiard die met Dheepan hier eerder een Gouden Palm won, mengt in zijn jongste Frans-Mexicaanse film enkele genres door elkaar om te eindigen met een muzikale psychologische gangsterfilm met queer ingrediënten. Rita is een succesvolle advocate maar heeft er genoeg van als ze op een keer een moordzaak voor de rechtbank als een zelfmoord moet aandragen. Ze krijgt de kans om aan haar milieu te ontsnappen als ze het voorstel krijgt om Manitas, een Mexicaanse gangsterbaas van de aardbol te laten verdwijnen en tevens zijn levenswens in vervulling te laten gaan. Hij wil als vrouw verder leven. Met de hulp van Rita wordt Manitas Emilia Perez. Zij moet er later ook nog voor zorgen dat de kinderen van Manitas in Mexico verenigd worden met Emilia die het crimineel verleden achter zich wil laten.

Voor sommigen de plotwending te veel maar voor anderen verteerbaar door de musicalvorm waarin het geheel gegoten wordt. Jacques Audiard schreef samen met Camille de songteksten die goed gebracht worden door Zoe Saldaña en Selena Gomez. De choreografie is van de Belgisch-Franse choreograaf Damien Jalet en transgender acteur Karla Sofia Gascon vertolkt de titelrol. Met de door film veroorzaakte vibes kan er meer begrip komen voor transitie in de maatschappij.

Verjongen

Transitie van een gans andere aard kwam aan bod in The Substance van Coralie Fargeat. Haar hoofdpersonage Elisabeth Sparkle nadert de vijftig als ze van de producent van haar work out show bij toeval te horen krijgt dat ze zal vervangen worden. Daar kan ze moeilijk mee leven en ze gaat in op de suggestie om zichzelf een verjongingsmiddel toe te dienen. Ze zal dan een jongere versie van zichzelf worden. Dat gebeurt ook. Haar rug scheurt open en er komt een nieuw wezen, Sue, tevoorschijn. Aan een en ander zijn wel voorwaarden verbonden. De jonge Sue kan maar een week lang leven en moet dan opnieuw leven tanken bij Elisabeth. Sue wordt een nieuwe ster en krijgt de kans om een denderende oudejaarsavondshow te presenteren. Maar zal ze zo lang leven? En hoe gaat Elisabeth om met Sue en omgekeerd. Samen blijven ze één...

Over de top

In haar tweede film neemt Coralie Fargeat het heersende schoonheidsideaal in de film- en in de andere werelden op de korrel. De wijze waarop actrices worden afgewezen en gedumpt grenst aan misogynie. Onverschillig bij deze gruwelijke horrorfilm blijf je niet. Fargeat heeft er een handje van weg om alles uit te vergroten en daarbovenop nog eens uit te vergroten en om extremen nog eens extremer te maken en zo kunnen we nog een tijdje doorgaan. Soms denk je aan Titane waarmee Julia Ducournau hier in 2021 de Gouden Palm won. Alleen gaat Fargeat nog galaxiën verder met haar body horror. Sommigen zullen smikkelen en smakkelen van de schoonheid van het lelijke, het afstotende, het gruwelijke. Bij anderen zal de maag keren bij de gewelddadige bloederige gruwel van de eindejaarshow. Wellicht kunnen beide partijen elkaar ontmoeten bij het zoeken naar de filmische referenties naar of van werk van Brian de Palma (Carrie) of Stanley Kubrick (The Shining), om David Cronenberg en andere body snatchers niet te vergeten. Aan de vibes van The Substance was niet te ontkomen. Een film, vertolkt door een zeer goede Demi Moore en door Margaret Qualley, die op alle vlakken over the top gaat. Met een duurtijd van twee uur twintig minuten jammer genoeg wat de lengte bereft. We lezen dat er kandidaten genoeg zijn om er twintig minuten uit te halen.

Hubris

Vibes kunnen ook tegen een film ingaan. Vraag dat maar aan Frances Ford Coppola. Omringd door een storm aan negatieve publiciteit kwam de Megalopolis toe op de Croisette en de vertoning zelf kon die niet helemaal verdrijven. Voor de regisseur was zijn wellicht laatste film de kroon op het lange werk, maar Coppola maakt zijn ambitie om een soort gesamtkunstwerk af te leveren niet waar. Hij gaat ten onder aan zijn ambitie, door de Grieken hubris genoemd. Megalopolis begint met fantastische beelden van de New Yorkse Chrysler building. Uit een van de ramen stapt architect Catilina naar buiten en kijkt neer op New York. Het lijkt erop dat hij zelfmoord wil plegen maar Catilina heeft blijkbaar de gave om de tijd te stoppen en hij stort dus niet de dieperik in. Voor Coppola is New York het nieuwe Rome en hij ontdekt overal sporen uit Romeinse tijden. Na een catastrofe wordt de stad opnieuw opgebouwd en burgemeester Cicero heeft andere plannen dan de progressieve architect Catilina. Hij wil een goede huisvesting voor het gewone volk. Op een immens feest komt het tot een botsing tussen beiden. Cicero herhaalt zijn beroemde rede tegen Catilina. Voor Copolla is dat lange citaat uit de Romeinse oudheid lang niet voldoende. Hij sleurt er Marcus Aurelius bij en zelfs Shakespeare met zijn “to be or not to be”. Een kind vormt het slotbeeld van Megalopolis. Coppola vermaant de kijker en roept op om zorg te dragen voor de wereld die we ooit achter zullen laten. In die wereld moeten kinderen opgroeien. Zonder twijfel een mooie boodschap maar die in een wirwar van stijlen, meningen, opvattingen ondergesneeuwd geraakt. Zelf na de goodwill van Cannes blijft Megalopolis een onverkoopbaar product.

Opgroeien

Zorgen voor opgroeiende kinderen is zeker een item op deze 77ste Cannes-editie. Daar getuigen films als Diamant brut van Agathe Riedinger en Bird van Andrea Arnold van. Riedingers ruwe diamant heet Liane en zij ziet haar schoonheidsideaal in Kim Kardashian. Na een borstvergroting en het opspuiten van haar lippen etaleert ze haar schoonheid op Instagram en andere sociale media. Ze wil beroemd worden door deel te nemen aan Miracle Island, een reality tv-show. Want ze wil weg uit haar armoedig bestaan in Fréjus. De weg naar de roem gaat niet altijd over rozen. Riedinger zoekt aarzelend haar weg in de leefwereld van jongeren en vooral van influencers en hanteert daarbij een soms flitsende Tiktok stijl. Die moet, ondersteund door een knallende muziekbeat deze Diamant brut een jongeren aansprekende vibe geven.

Bird

Op dat vlak is de Britse Andrea Arnold al gepokt en gemazeld. Na uitstapjes als American Honey en de vreemde documentaire Cow keert Arnold met Bird terug naar haar beginjaren als een sociaal geïnspireerde regisseur. Haar scenario speelt zich af in Kent waar de twaalfjarige Bailey in armoedige omstandigheden leeft met haar vader Bug en haar oudere broer Hunter. Zij maakt video’s over vogels en leeft zoveel mogelijk afgesloten van de wereld. Vader Bug houdt zich vooral onledig met paddenslijm dat hij voor veel geld als roesmiddel wil verkopen. Hij wil ook trouwen met zijn vriendin die hij slechts een paar maanden kent. Te midden van talloze spanningen verschijnt er plots Bird. Hij is net als Bailey een vogelliefhebber en maakt ook filmpjes van raven en meeuwen. Geen wonder dat Bird en Bailey bevriend geraken. Het blijft een wonderbaarlijke vriendschap die wordt overheerst en gevoed door magisch-realisme. Bird bestaat dus uit een merkwaardige mix van sociaal realisme en bovennatuurlijke fantasieën die op Bailey een helende invloed hebben. Zo krijgt Bird een optimistische toon ondanks de rauwheid van het overladen scenario.

Lijkwade

Vorig jaar zorgden films als Anatomie d’une chute en vooral The Zone of Interest voor een enorme kwaliteitsinjectie die tot bij de uitreiking van de Oscars zichtbaar was. Afwachten of het tweede festivalgedeelte nog grote verrassingen in petto heeft. Klassenbakken als Paul Schrader, David Cronenberg, Yorgos Lanthimos staken dit keer minder vibes in hun respectievelijke films Oh Canada, The Shrouds en Kinds of Kindness. Yorgos Lanthimos etaleert wel gretig zijn cynische kijk op de wereld in drie verhalen die door dezelfde acteurs waaronder Emma Stone en Daniel Dafoe, worden vertolkt. In The Shrouds toont Cronenberg hoe iemand het ontbinden van zijn dode geliefde kan volgen dankzij een in de lijkwade ingebouwde camera. Geïnspireerd op een persoonlijk verlies, klinkt het over een film die net geen karikatuur wordt van zijn maker.

Applaus

Gelukkig zorgde de komst van de Olympische vlam aan het festival voor wat animo en velen hopen dat ze ook de filmfakkel wat vibes zal inblazen want nu gaat de aandacht nog altijd naar de applausmeter na de voorstelling. Hoewel zowat iedereen het vermelden van de duur van het applaus na de film veracht, ontsnapt geen enkele film eraan. De 2,3;5,8,10 minuten komen in de databank van de marketeers terecht want het zijn de data die de maatschappij vooruitsturen. Nu nog de vibes...

www.festival-cannes.com