Cannes gaat op zoek naar…vernieuwing?

Na zeventig edities neemt het Filmfestival van Cannes op dinsdag 8 mei 2018 een nieuwe start. Dat beweert althans gedelegeerd bestuurder Thierry Frémaux. Hij maakt zich sterk dat zoiets zal gebeuren dankzij een generatiewissel in de competitiefilms, het verbieden van selfies en door de filmpers een bank achteruit te zetten. Bij dat alles staat het verdedigen en het beleven van “le cinema” voorop. Frémaux houdt er meer dan een dagtaak aan over en moet zich nu plots zorgen maken over zijn slotfilm ‘The Man Who Killed Don Quichotte’ van Terry Gilliam.

Een film waarvan het productieproces door de meest diverse persoonlijke en financiële problemen zo’n twintig jaar in beslag nam. Het botert al lang niet meer tussen regisseur Terry Gilliam en producent Paulo Bronco met een rechtszaak als gevolg. Bronco beschuldigt het festival ervan een doorbraak in de zaak te willen forceren door de film te selecteren en zijn Franse release op driehonderd copies aan te kondigen. De producent trekt daarom op 7 mei naar de rechter en eist een vertoningsverbod. Frémaux die zich bewust was van het gerechtelijk kluwen waarin de film verzeild zat, is zich van geen selectiekwaad bewust, maar zal zich bij een gerechtelijke uitspraak neerleggen. Hij verdedigt, naar eigen zeggen, niet alleen de cinema maar ook de cineasten. Ook daar heeft hij de handen mee vol. Want twee regisseurs die hun film in de competitie voorstellen staan onder huisarrest en de Keniaanse film ‘Rafiki’ die in de nevensectie Un Certain Regard geprogrammeerd staat heeft in eigen land last van de censuur.

Geviseerde cineasten

Jafar Panahi is de bekendste onder de door hun overheden geviseerde cineasten. Iran weigert hem al jaren een uitreisvisum en legde hem zelfs een beroepsverbod op. De Berlinale nodigde hem prompt uit om in de jury te zetelen en symboliseerde zijn af- en aanwezigheid met een lege stoel. Ondanks alles slaagde Panahi erin om toch nog films te draaien. Zijn heerlijke ‘Taxi Teheran’ belandde in Berlijn en nu krijgt Cannes zijn ‘Three Faces’ een film over drie actrices; een ervan is gepensioneerd, een andere een succesrijke vedette en de derde zit volop in haar opleiding. Volgens Thierry Frémaux is het een feelgood movie.

In 2016 maakte de Russische cineast Kirill Serebrennikov aan de Azurenkust ophef met zijn ‘Student’ over een puber die strikt volgens de regels van zijn geloof leefde en daarbij iedereen uitdaagde. Nu komt Serebrennikov in de competitie met zijn ‘Leto’(Summertime). Het zou gaan om een liefdesgeschiedenis die zich afspeelt in het Moskou van de jaren tachtig. Serebrennikov zal zijn film meer dan waarschijnlijk niet zelf voorstellen want hij staat, wegens financiële malversaties (?), onder huisarrest.

Feestelijkheden

In tegenstelling tot zijn landgenoot Panahi kan Asghar Farhadi gaan en staan waar hij wil. Hij won al topprijzen op diverse festival en zijn ‘A Separation’ en ‘The Salesman’ waren goed voor een Oscar. Af en toe kan hij zich, zoals in ‘Le passé’, een uitstap in het buitenland permitteren en zijn ‘Everybody Knows’ is een thriller die gaat over een vrouw, Carolina, die in Argentinië leeft en naar haar geboortestreek in de buurt van Madrid terugkeert en vaststelt dat er heel wat veranderd is in haar familie. De hoofdrollen worden vertolkt door Penelope Cruz en Javier Bardem. Met zijn allen openen ze op 8 mei de feestelijkheden.

Van de in totaal 1906 gevisioneerde films belanden er eenentwintig in de competitie voor de Gouden Palm. Daaronder één debuutfilm ‘Yomeddine’ van A.B. Shwaky over een Koptische lepralijder die uit een leprakolonie ontsnapt en met een leerjongen en een ezel doorheen Egypte trekt om te kijken wat er van hun familie overblijft. “Op zoek zijn naar”… kan best een festivalthema worden want onder meer in ‘Ayka’ (The Little One) van de Kazak Sergey Dvortsevoy gaat een moeder op zoek naar haar dochter die ze voor adoptie afstond. Samen met werk van Alice Rohrwacher (Lazzaro Felice) en pak weg Matteo Garrone (Dogman) kunnen vernoemde films voor wat “verjonging” zorgen en het tegen de gevestigde waarden opnemen.

Ironie

Een ervan is Jean-Luc Godard en je kan niet rondom de ironie heen dat de man die precies vijftig jaar geleden samen met een paar collega’s letterlijk in de gordijnen klom en het festival van Cannes lamlegde er nu opnieuw bij is. Op zijn 87ste presenteert Godard ‘Le livre d’Image’, zijn zoveelste essay over beeld en taal en hoe het komt dat we van onze dromen altijd de felste kleuren onthouden. Net zoals Godard spreekt ook Spike Lee tot de verbeelding. Hij komt met ‘BlacKkKlansman’ onder de arm naar de Croisette. In zijn film vertelt hij het verhaal van Ron Stallworth die er als zwarte politieman er in slaagde om in de Ku Klux Klan te infiltreren. Spike Lee lijkt nooit te zijn weggeweest maar het is toch al van 1991 geleden dat hij met ‘Jungle Fever’ op de Croisette glorieerde.

Tot de Cannes getrouwen rekenen we onder meer Stéphane Brizé die na ‘La loi du marché’ met ‘En guerre’ opnieuw een sociaal geëngageerde film brengt waarin Vincent Lindon ook nu de hoofdrol speelt. Jia Zhang-Ke en Kore-Eda Hirokazu zorgen voor de gebruikelijke kwaliteitsvolle Oosterse toets en de vraag is alleen met welke prijs de Turkse regisseur Nuri Bilge Ceylan op 19 mei naar huis gaat voor zijn ‘The Wild Pear Tree’. Het wordt opnieuw een heel lange zit want zijn verhaal over een schrijver die een boek wil uitgeven maar door de schulden van zijn vader in nesten geraakt duurt meer dan drie uur.

Geen positieve discriminatie

In de competitie zijn er slechts drie films van vrouwelijke regisseurs. Dat lokt in deze tijden kritiek uit maar die pareert Frémaux met te stellen dat er in Cannes nooit sprake zal zijn van een positieve discriminatie tegenover vrouwen. Alleen de kwaliteit van de film telt, aldus de gedelegeerde bestuurder. Hij belooft wel dat het festival alle initiatieven in verband met de #MeToo beweging zal steunen maar op dat vlak geen eigen initiatieven zal nemen omdat het festival niet in de plaats van een rechtbank wil treden. Er komt wel een klachtentelefoon waar misbruik en grensoverschrijdend gedrag kan worden gemeld.

Of het naar aanleiding van het nieuwe festivalbegin gebeurde, weten we niet maar feit is dat over het eerdere grensoverschrijdend gedrag van Lars Von Trier de spons is geveegd. In 2011 werd hij na zijn persconferentie over zijn ‘Melancholia’ met pek en veren uit Cannes als persona non grata verdreven. Op die persontmoeting had hij zich provocerend over Hitler uitgelaten en zichzelf een nazi genoemd. Nu mag Von Trier na veel vijven en zessen terugkomen en zijn ‘The House That Jack Built’, voorstellen. Zijn film over een seriemoordenaar wordt wel buiten competitie vertoond. Daar bevindt Von Trier zich in het gezelschap van Ron Howard die de Star Troopers uit ‘Solo: A Star Wars Story’ op de Croisette mag ontplooien. In de reeks ‘Séances de minuit’ zal de aandacht vooral uitgaan naar de nieuwe filmversie van ‘Fahrenheit 451’ van Ramin Bahrani en naar de documentaire “Whitney” van Kevin Macdonald.

Vlaams

In de sectie Un certain regard die van start gaat met ‘Donbass’ van veteraan Sergei Loznitsa, wemelt het van de debuutfilms. Een van de zes is ‘Girl’ van Lukas Dhont die meteen doorheen een grote poort Cannes binnenkomt en meedingt naar de Camera’d’Or, de onderscheiding voor de beste eerste film. Qua Vlaamse aanwezigheid in Cannes staat hij op het hoogste schavotje. Zoals eerder gemeld kleurt Cannes met kortfilms in de Quinzaine des réalisateurs en coproducties in de Semaine de la critique en een Séance Spéciale van de animatiefilm ‘Another Day of Life’ een beetje Vlaams.

Orson Welles

Of de 71ste editie van Cannes er een voor de annalen wordt, valt moeilijk te voorspellen. Wie zijn gading niet vindt in de hedendaagse productie, kan nog altijd terecht bij de Cannes Classics waar er een galavertoning komt van Stanley Kubricks vijftig jaar jonge ‘2001: A Space Odyssey’ en waar de honderdste geboortedag van Ingmar Bergman onder meer met een documentaire van Margaretha Von Trotta wordt herdacht. Van de befaamde en de Film Fest Gent bezoekers niet onbekende filmhistoricus Mark Cousins wordt ‘Eyes of Orson Welles’ vertoond.

Ei zo na was Orson Welles de grote vedette geweest van Cannes 71 want naast Cousins’ documentaire was er nog Morgan Neville’s ‘They’ll Love Me When I’m Dead’ en een gerestaureerde versie van Welles’ laatste onvoltooide film ‘The Other Side of the World’. Maar beide films zitten in de portefeuille van streamergigant Netflix. Al sedert vorig jaar zitten Thierry Frémaux en Netflix op ramkoers. Cannes weigert in de competitie nog films te vertonen die niet in de bioscoop uitkomen. Maar Netflix was buiten competitie wel welkom. Met de Orson Welles films en jongste werk van Alfonso Cuaron, Paul Greengrass en Jeremy Saulnier was dat een interessant pakket. Maar de grote baas van Netflix had daar geen oren naar. Hij pikt het niet dat in Frankrijk films slechts drie jaar na de bioscooprelease op een streamingplatform mogen komen. Totaal niet meer van deze tijd fulmineert Ted Sarrandos en getuigend van een voorbij gestreefd romantisch beeld van wat film is.

Geschiedenis

Volgens Thierry Frémaux zullen Netflix films nooit een plaats in de geschiedenis veroveren en is een film slechts een film als hij collectief gezien en besproken wordt. Netflix wordt zelfs Amerikaans cultuurimperialisme verweten. Overigens hanteert de beminnelijk overkomende Frémaux de moderne communicatiemiddelen alleen als het hem goed uitkomt. Zo vindt hij dat de pers zich maar aan de social media moet aanpassen en het dus geen zin heeft om vooraf persvoorstellingen te organiseren. Daarrond verkoopt hij veel “cinema” over ‘samen kijken en ontdekken’ terwijl iedereen weet dat hij de organisatorische ingreep doet omdat Sean Penn boos en triestig was omdat zijn film ‘The Last Face’ voor de galavertoning op boe geroep werd onthaald en Frémaux het zichzelf nog altijd niet vergeeft dat hij zijn vriend Arnaud Desplechin ooit naar de Quinzaine des Réalisateurs verwees in plaats van hem in de grote Lumièrezaal te omarmen. Vorig jaar probeerde hij die fout recht te zetten maar de openingsfilm ‘Les Fantômes d’Ismael’ werd alles behalve een succes. De rest is cinema.

meer informatie: www.festival-cannes.com