Cannes terug centrum van de filmwereld

Als we Thierry Frémaux, de gedelegeerd bestuurder van het festival, mogen geloven, dan betekent deze editie de redding van de bioscoop als vertoningsplek. Vorig jaar weigerde hij zijn selectie online te vertonen, want dat zou tekortdoen aan de films en aan alles waar Cannes voor staat. Vanuit zijn standpunt heeft hij gelijk. Cannes is Cannes niet zonder zijn rode loper, zijn diners en zijn feestjes, zijn fuiven, zijn relletjes, zijn applaus en zijn boegeroep. Een sfeerband, met klappende zetels, geroezemoes, gezucht, gelach, geroep zoals bij een voetbalmatch is natuurlijk ook niet mogelijk bij een online filmvertoning. Alleen de begingeneriek van het Cannes-festival, 39 seconden van L’aquarium uit Le carnaval des animaux van Camille Saint-Saëns, met de naar de Gouden Palm leidende trappen had gekund om iedereen - en vooral de oudgedienden van Cannes - in de juiste sfeer te brengen. Het bleef bij een label Cannes 2020 voor de toen geselecteerde films.

Uitkijken naar...

Aanvankelijk zou Cannes 2021 een pak films vertonen die al voor de editie 2020 waren geselecteerd. Een beetje zoals de Europabeker voetbal 2020 in 2021 plaatsvindt. Maar uiteindelijk bleven er van die selectie slechts twee films over. Benedetta van Paul Verhoeven en The French Dispatch van Wes Anderson. De andere films als Drunk van Thomas Vinterberg en True Mothers van Naomi Kawase, om er maar twee van te noemen, vonden hun weg al naar de bioscoop. Toevallig behoren de jongste films van Verhoeven en Anderson tot de films waarnaar het meest wordt uitgekeken.

Benedetta

Benedetta van Paul Verhoeven had al in 2019 in Cannes moeten zijn. Maar een ongeval in 2018 verhinderde Verhoeven om de postproductie van zijn film af te werken en daarom werd geopteerd voor 2020. Nu is het zover en kan het verhaal over een lesbische kloosterzuster in een 17de eeuws Italiaans klooster worden getoond. Thierry Frémaux noemt het een grandioze productie met een erotische, ondeugende visie op de Middeleeuwen. Verhoeven zelf bespeelt thema’s als erotiek, seksualiteit, religie en politiek. Daar kon hij al eerder mee overweg. Denk maar aan o.a. Turks Fruit, Basic Instinct, Zwartboek, Elle. Provoceren is zowat Verhoevens tweede natuur. Hij verloor er dit keer zelfs zijn vaste scenarist Gerard Soeteman bij. Waarom Isabelle ‘Elle’ Huppert afhaakte, weten we niet. Er wordt veel verwacht van de Brusselse actrice Virginie Efira en vaste waarde Charlotte Rampling.

The French Dispatch

Wes Anderson is overal een graag geziene festivalgast. Hij opende in 2018 de Berlinale met Isle of Dogs en mag nu zijn The French Dispatch uit de rekken halen. Zijn film is “een liefdesbrief aan de journalistiek” en speelt zich af op de redactie van de Liberty Kansas Evening Sun. Niet in Kansas maar op het Franse bureau van die Evening Sun gevestigd in Ennui-sur-Blasé. Wie anders dan Anderson verzint zo’n plaatsnaam? Dat belooft voor een film waarin drie verhaallijnen door elkaar lopen en waarin een plejade aan sterren optreedt. Goed voor twee of drie rode lopers.

Kanshebbers tweede Palm

Hoewel de filmproductie een flinke vertraging opliep door Covid-19 kreeg Cannes ongeveer 2500 filmtitels aangeboden. Dat leverde een bijna negentig titels tellende officiële selectie op. Daaruit werden 24 competitiefilms geselecteerd. Het resultaat is een mengeling van gevestigde waarden en enkele nieuwkomers. Op dat vlak is er dus niets nieuws onder de zon. Drie cineasten, Nanni Moretti, Jacques Audiard en Apichatpong Weerasethakul, maken kans op een tweede Gouden Palm. Nanni Moretti brengt in Tre Piani het levensverhaal van de bewoners van een appartementsgebouw in Rome. De vrouwen onder hen proberen de verscheurde liefdesrelaties te herstellen. Jacques Audiard neemt in Les Olympiades drie jonge vrouwen en een man in beeld. In het uitwerken van de onderlinge relaties kon Audiard rekenen op de medewerking van Céline Sciamma (Portrait de la jeune fille en feu en Petite Maman). In Memoria, de eerste Engelstalige film van Apichatpong Weerasethakul wordt Tilda Swinton op een Colombiaanse archeologische site geconfronteerd met beelden en geluiden die haar identiteit in twijfel trekken.

Vertrouwde Canners

Andere vertrouwde Cannes-gangers worden eveneens met de grote trom terug binnengehaald. Onder hen Leos Carax die met de musical Annette de festiviteiten mocht openen. Eveneens de eerste Engelstalige film van de man die met zijn Holy Motors volgens velen in 2012 in een heftig verdeeld Cannes de Gouden Palm had moeten winnen. Valt hij met zijn verhaal over een stand-up comedian en een operazangeres dat een dochtertje Annette op de wereld zet, op 17 juli dit keer wel in de hoofdprijzen? Of kaapt François Ozon eindelijk zijn felbegeerde Gouden Palm binnen met Tout s’est bien passé, een film over euthanasie. Ozon filmt aan een verschroeiend tempo, verliest zich soms in speelsheid maar blijft altijd de moeite waard.

Op Bergmans eiland

Net als Benedetta heeft Bergman Island van Mia Hansen-Løve een lange ontstaansgeschiedenis achter de rug. Zoals de titel suggereert speelt de film zich af op Fårö, het eiland waar Ingmar Bergman thuis was. Een Amerikaans koppel zoekt daar inspiratie voor de scenario’s waaraan ze aan het werken zijn. Maar de scheidingslijn tussen fictie en realiteit dreigt te vervagen. Datzelfde fenomeen doet zich voor in Petrov’s Flu van de Russische cineast Kirill Serebrennikov. Een verkouden Petrov maakt er samen met een vriend een lange wandeling. Wat er daar besproken wordt, is de Russische autoriteiten blijkbaar niet welgevallig, want de regisseur mag het land niet uit. Officieel omdat er bij een vorige productie van Serebrennikov onregelmatigheden zijn gebeurd.

Krediet

De Iraanse cineast Asghar Farhadi stelde in Cannes in 2018 zijn Everybody Knows voor. Na deze Spaanse uitstap keerde hij terug naar zijn geboorteland en draaide er A Hero, een psychologische thriller over een man die bij zijn schuldeiser aanklopt om wat clementie bij de terugbetaling van zijn schuld. Hopelijk mag hij na Cannes zijn land weer in. Velen trokken grote ogen toen bekend werd dat Sean Penn met zijn Flag Day naar de Croisette terugkeert. Met zijn The Last Face verspeelde hij hier alle krediet die hij had opgebouwd met Into the Wild.

Rosetta-effect?

Onze eigen Joachim Lafosse komt met Les Intranquilles, een film over een bipolaire man en de gevolgen van die aandoening op zijn gezin, als laatste aan de beurt. Of daar een Rosetta-effect - Rosetta van de gebroeders Dardenne werd ook op het einde van het festival vertoond en won buiten alle verwachting de Gouden Palm – aan vastzit, is voer voor speculatie. Merkwaardig genoeg is acteur Tahar Rahim, de man van hoofdactrice Leïla Bekhti, lid van de competitiejury. Die wordt dit jaar voorgezeten door de Amerikaanse cineast Spike Lee. Voor Thierry Frémaux de aanleiding om zich op de borst te kloppen en fier te verkondigen dat Spike Lee de eerste zwarte juryvoorzitter in de filmfestivalgeschiedenis is.

Concept

Naast de competitie en de daarbij aansluitende buiten competitie, is Un Certain Regard de belangrijkste nevensectie van Cannes. Het concept ervan is in de loop der jaren veelvuldig veranderd en anders ingevuld. Op een bepaald moment was er bijvoorbeeld aandacht voor verfilming van bekende toneelstukken tot films die net de competitie hadden gemist. Daarom werd Un Certain Regard, samen met de parallelle onafhankelijke sectie La Quinzaine des Réalisateurs, een opstapje naar het Grand Théatre Lumière, waar de competitiefilms worden vertoond. Dit jaar gooit men het over een andere boeg en wordt de sectie voorbehouden aan jonge kineasten en vernieuwende films. Je hoort daarbij echo’s van de gelijkaardige Encounters die de Berlinale invoerde onder leiding van artistiek directeur Carlo Chatrian. Hoe dan ook, voor Laura Wandel en Teodora Ana Mihai respectievelijk met Un monde en met La Civil, is het een straffe eerste stap in hun carrière.

Vriendendienst?

Met de oprichting van de nieuwe sectie Cannes Première verdenken velen Thierry Frémaux ervan dat hij zijn vrienden een pleziertje gunt. Daar geeft de selectie van namen als Mathieu Amalric, Arnaud Desplechin, Hong Sang-soo, Gaspar Noé ook aanleiding toe. Officieel klinkt het als volgt: er is een groot verschil als een film in de grote Lumière-zaal wordt vertoond dan als een film in de aangrenzende Debussy-zaal loopt. In de Lumière is er de stress van een première, in de Debussy gaat er gemoedelijker aan toe. Vandaar dat de Cannes Première films in de Debussy worden ondergebracht. Met rode loper uiteraard. Het is zeker uitkijken naar de nieuwe films van de Cannes-anciens en Cow van Andrea Arnold loopt al over de tongen. Het is inderdaad een documentaire over twee koeien. Met haar Cow wil Andrea Arnold ons de schoonheid van de koe tonen, ons dichter bij haar brengen en tonen hoe nuttig het beest voor ons is.

Miljarden verlies

Het nuttige aan het aangename paren. Ware het niet van de slopende hectiek van Cannes, het zou de ideale ingesteldheid zijn om het festival te benaderen en te beleven. Zonder daarbij de problematiek van de filmwereld te vergeten. Door corona verloor de filmsector in Europa bijna vijf miljard euro aan inkomsten ten opzichte van 2019. Streamingplatformen konden dat onmogelijk opvullen en ook op dat vertoningsvlak houdt Cannes het been stijf. Netflix is welkom maar er worden geen Netflix-films in de competitie opgenomen als ze niet eerst in een bioscoop worden vertoond. Frémaux blijft principieel, de filmzalen ter ere. Of hij die strijd kan winnen, zal de toekomst uitwijzen.

Voetafdruk verkleinen

Intussen trekt het filmcircus met zijn parallelle secties als de Quinzaine, de Semaine de la Critique, de filmmarkt zich op gang. Allemaal goed voor honderden films die voor zo’n 18.000 geaccrediteerden twee, drie keer worden vertoond. Door corona wordt minder volk verwacht, maar die zorgen nog voor een hoop afval. Daarom besloot Cannes iets te doen aan het plasticafval en aan de achterblijvende papierberg. Iedere deelnemer moet 20 euro betalen om bij te dragen aan het verkleinen van de milieuvoetafdruk van het festival. Nu nog corona klein krijgen...