Corona knauwt aan bezoekersaantal Vlaamse films

In 2020 werden dertien Vlaamse (co)producties in de bioscoop uitgebracht. Vijf ervan waren majoritaire fictiefilms. In totaal lokten die 210.000 bezoekers naar de zalen die tijdens de zomermaanden beperkt waren qua capaciteit. De top drie waren Bigfoot Family van Ben Stassen en Jérémie Degruson (goed voor 128.481 kijkers), gevolgd door All of Us van Willem Wallyn (36.574) en door de minoritaire productie The Racer van Kieron J. Walsh (18.551). Een aantal in 2019 in omloop gebrachte films liep nog door in de eerste maanden van vorig jaar. Films als F.C. De Kampioenen: Viva Boma, Nachtwacht: Het Duistere Hart en Torpedo zorgden voor 61 procent van het aantal verkochte Vlaamse filmtickets. Ten opzichte van 2019 daalde het bezoekersaantal met 58 procent om te stranden op 536.800.

Succesverhaal

De Vlaamse film op de televisie blijft een succesverhaal. Er werden 111 Vlaamse speelfilms, 13 korte films en 35 door het VAF of Screen Flanders gesteunde Vlaamse reeksen vertoond op een omroep. Jan Verheyens F.C. De Kampioenen 3: Forever, gesteund door Screen Flanders, haalde op Één met twee vertoningen 1.150.404 kijkers voor de buis. Achter de Wolken van Cecilia Verheyden klokte af op 611.599 en de top drie wordt vervolledigd door de in de zalen geflopte De Collega’s 2.0 van Jan Verheyen. Ook de documentaire Will Tura, Hoop doet leven van Dominique Deruddere deed het met 725.191 kijkers bijzonder goed. Een pak meer dan de nog behoorlijk op Canvas bekeken Arno: Dancing Inside My Head van Pascal Poissonnier met 189.504. Met Urbanus: De Vuilnisheld van Erik Verkerk en Joost Van Den Bosch kwam ook de animatie aan bod en dat leverde na twee uitzendingen 277.421 toeschouwers op. Het door zo’n 52.000 kijkers bekeken mooie Provence van Kato De Boeck moest telkens weer met een gelijkaardig oplopend getal voorrang geven aan Eden van Jeroen Broeckx en Vihta van Francois Bierry bij de op tv vertoonde kortfilms.

Sterk begin

Met prijzen in Rotterdam, Berlijn en Clermont-Ferrant begon het jaar sterk voor de Vlaamse film. Victoria van Liesbeth De Ceuleer, Sofie Benoot en Isabelle Tollenaere kreeg de Caligari Film Prize in Berlijn terwijl de op Film Fest Gent vertoonde Da Yie van Anthony Nti de Grand Prix won in Clermont-Ferrant en Sun Dog van Dorian Jespers ging in Rotterdam lopen met de Ammodo Award for Best Short Film. In totaal waren er 41 inzendingen naar 40 prioritaire internationale festivals maar het bleef bij drie prijzen.

Basis

Terwijl het Huis van de Vlaamse film gesloten bleef, werd in tientallen virtuele commissievergaderingen de basis gelegd voor nieuwe projecten. Opvallend is dat niet alleen de kijkcijfers voor de Vlaamse films gehalveerd zijn ten opzichte van 2019 maar ook de scenarioaanvragen voor lange fictiefilms. Die zakten van 46 naar 23. Daarnaast werden er 59 fictieprojecten gepitcht en 39 ervan mochten naar de fictiecommissie. Ook 17 documentaire projecten werden gepitcht en 10 ervan stapten over naar de beoordelingscommissie. Veelbelovende projecten, 21 in totaal, waarbij soms wat ervaring of expertise ontbrak, kregen coaching. Alles samen werden er 646 aanvragen voor scenario-, ontwikkelings- of productiesteun ingediend.

Vlaggenschip blijft zorgenkind

Binnen een totaal van 223 fictieaanvragen voor alle soorten premies kregen negen Vlaamse kortfilms en zeven Vlaamse speelfilms een volwaardige productiepremie. Bij vier van de zeven is er een vrouwelijke scenarist of regisseur aan boord. De speelfilm wordt het vlaggenschip van het VAF genoemd maar het blijft een zorgenkind. Slechts een happy few kan zijn of haar droom verwezenlijken maar voor sommigen kan televisiefictie een uitweg bieden. Met 127 aanvragen stond de documentairefilm bij de eersten in de rij aanvragen. Er zijn daarbij een groot aantal vrouwelijke makers aan het werk. In 2020 stonden ze in de totaliteit voor 39 procent op het niveau van de indieningen en 47 procent bij de goedkeuringen. Het VAF is van plan om nog meer op documentaire in te zetten en ijvert daarom voor een budgetverhoging.

Pakket te nemen of te laten

Nieuw bij dit alles is de slatefunding, een steunmaatregel in coronatijden waarbij een producent een pakket van drie tot vijf projecten kan indienen voor een bepaalde periode. De producer kan van thuis uit nieuwe projecten uitdenken of de ontwikkeling ervan versnellen zodat er bij het heropstarten van de economische filmactiviteiten continuïteit bestaat. Het pakket wordt door het VAF in zijn geheel ofwel goed- of afgekeurd. Er werden in 2020 niet minder dan 24 slates ingediend goed voor 89 individuele projecten. Daarvan werden er 12 goedgekeurd en 47 individuele projecten werden ondersteund. Bij zijn afscheid als directeur-intendant wil Erwin Provoost de slatefunding als een van de drie belangrijkste realisaties van het VAF in coronatijden in de verf zetten, naast de samenwerking met de VRT voor vier weken “corona-fictie” en via het kabinet Media verkregen extra middelen voor de documentairesector.

Gender en inclusie

Het vernoemen van man/vrouw/X-verhoudingen brengt ons bij het hoofdstuk gender en inclusie dat begint met het statement dat kwaliteit geen kleur of geslacht heeft. Gelijkwaardigheid en gelijke kansen voor alle talenten in de sector is een evidentie. Er was al een zekere “awareness” voor de ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen en er werd bij het VAF gewaakt over een evenwichtige genderverhouding in het bestuur, het team, beoordelingscommissies en jury’s. Door een in 2019 begonnen diversiteitsaanpak wilde het VAF de sector proactiever sensibiliseren. Uit verzamelde data blijkt dat de ondervertegenwoordiging van vrouwelijke makers bij audiovisuele creaties niet het gevolg is van het selectieproces bij de beoordelingscommissies maar zich vroeger in het traject voordoet, namelijk bij de indieningen.

Opwaartse beweging

Toch is er een opwaartse beweging bezig wat het vrouwelijk aanwezig talent betreft. In het FilmLab zijn de vrouwelijke makers ondubbelzinnig in de meerderheid. Bij FilmLab zien we het grootste aantal vrouwelijke makers aan het werk. In 2020 stonden ze in totaliteit voor 54% van de indieningen en 62% van de goedkeuringen. Ook de documentaire telt veel vrouwelijke makers en staat daarom trouwens bekend. Vrouwelijke animatieregisseurs zijn schaars in de VAF-statistieken maar er zijn wel meer vrouwelijke scenaristen in animatie. Bij fictie is de evolutie positief maar de instroom is aanzienlijk lager met als gevolg dat ook de goedkeuringen lager uitvallen. Fictie haalt dus het algemene cijfer van de vrouwelijke vertegenwoordiging naar beneden. De gender- en inclusieproblematiek wordt nu in een plan van aanpak gegoten en zal onder meer aan bod komen op de sectordag van 2021.

Ateliers

Talentontwikkeling staat verder hoog op de VAF-agenda en in 2020 werden 54 projecten ontwikkeld in een VAf-atelier o.a. gewijd aan het concept van een fictiereeks-of een animatiereeks. In een scenario-atelier wordt uiteraard het script aangepakt en tijdens de coranatijden werd nog een innovatieatelier opgestart. Er broeit wat in Vlaanderen. In de ateliers waren 39 coaches werkzaam en 19 Vlaamse makers konden aan zes internationale opleidingen deelnemen. Aanstormend afgestudeerd talent werd opgevangen en verder gestimuleerd door een Wildcard-project en negen laureaten werkten vorig jaar hun Wildcard af. Met een Wildcard voor scenario werden voor het eerst de aan de filmscholen afgestudeerde scenaristen bij het Wildcard gebeuren betrokken. Nieuwe VAF-campussen en labs staan in de startblokken.

Game on

Het VAF-gamefonds steunt onze game-ontwerpers die jaar na jaar steeds professioneler en veelbelovender worden. Tegenslag was hun deel toen ze op het punt stonden om te vertrekken naar de Game Developers Conference in San Francisco en corona roet in het spel gooide. Weg met de Belgisch-Nederlandse showcase op de grootste stand van de beurs.

Er was trouwens een opmerkelijke terugval van het aantal aanvragen bij het VAF: van 63 naar 34 in 2020. Corona is een schuldige maar game-ontwikkelen neemt jaren in beslag en niet iedereen kan onafgebroken aan zijn eigen game werken. De sector toonde wel zijn wendbaarheid.

Screen Flanders

Bij Screen Flanders dat Vlaanderen als audiovisuele regio op de internationale kaart wil zetten, viel een terugval van het aantal ingediende dossiers te noteren. Van de 24 dossiers werden er 19 projecten goedgekeurd. De belangrijkste partnerlanden waren Duitsland en Frankrijk. Vlaamse fictiereeksen kunnen nu ook een beroep doen op Screen Flanders maar het budget blijft met 3,5 miljoen euro op het peil van 2019. De investeringen met een miljoen euro verminderen zou tot een structureel verlies van acht miljoen euro kunnen leiden aan audiovisuele uitgaven: salarissen en bestellingen bij onze Vlaamse audiovisuele bedrijven. Er wordt dus nu nog meer ingezet op het uitbreiden van het internationale netwerk.

Zichtbaarheid genereren

Zichtbaarheid genereren voor het VAF en daarbij contacten onderhouden met internationale festivalcuratoren, sales agents, distributeurs en streamers behoort tot het takenpakket van Flanders Image. Door corona was het team verplicht van thuis uit te werken en viel onder meer het reisbudget weg. Het opgespaarde budget werd onder andere afdelingen van het VAF verdeeld en kwam onder meer de creatie ten goede. In 2020 werd de website volledig vernieuwd en kwam er een tijdelijk Covid-19-distributiefonds. Dat moet de zichtbaarheid voor Vlaamse films verhogen en de risico’s voor distributeurs van Vlaamse films verkleinen. Experimenten rondom innovatieve manieren van verspreiding van Vlaamse speelfilms kunnen ook op steun rekenen met een maximum van 50.000 euro.

Digital First

Digital First wordt opnieuw het motto van Flanders Image. Daarbij wordt ingespeeld op een grondige hertekening van het internationale festivallandschap. Festivals met een duidelijke lijn en dito profiel zullen naar alle verwachting floreren. Maar wat met de festivals met een industrieel luik, met andere woorden de filmmarkten. Zullen professionals nog steeds van festival naar festival hoppen? Corona schudde alles door elkaar en waar sommige festivals nog een hybride, fysieke en virtuele editie hadden, moesten andere noodgedwongen digitaal online gaan. VOD-streaming opende veel ogen en naar verwachting zullen onze producties internationaal nog voornamelijk te zien zijn via streamingsdiensten. Alles lijkt erop te wijzen dat het kleine scherm in de toekomst centraal zal komen te staan.

Strategie

Door het wegvallen van fysieke aanwezigheid op festivals wijzigde Flanders Image dan ook zijn strategie en aan de nieuwe Flanders Image-website werd screener.be en het Connext+ platform toegevoegd. Samen vormen de drie websites een soort van virtuele marktplaats. Volgens het jaarverslag betekent Digital First echter niet Digital Only. Nieuw wordt wel flaminGO, een online platform waar gebruikers wereldwijd Vlaamse filmcontent zullen kunnen zoeken en zelfs bij het publiek kunnen uittesten.

Hoop

Met dat alles voor ogen noemt Koen Van Bockstal, de opvolger van Erwin Provoost als directeur-intendant, het jaarverslag “vol hoop en verwachtingen naar de toekomst". Middelen uit het Vlaams Noodfonds Corona, een Garantiefonds en een stevig Relanceplan - dankjewel Vlaamse regering - moeten de gevolgen van de pandemie helpen opvangen. De beheersovereenkomsten van de verschillende VAF-fondsen moeten worden vernieuwd en door overleg, dialoog en gezamenlijk optrekken wil hij alle geledingen van de Vlaamse filmwereld versterken.

Het volledige jaarverslag kan je downloaden op de VAF-website.