Dirk Brossé: menselijkheid en muziek op één podium

Inmiddels is Dirk Brossé muziekdirecteur van Film Fest Gent en internationaal befaamd dirigent van film- en andere klassieke muziek. Brussels Philharmonic is zijn huisorkest maar hij voelt zich net zo goed in zijn sas als hij voor het London Philharmonic of het London Symphony Orchestra staat. Om er maar twee uit een twintigtal orkesten te noemen. En als John Williams een vervanger nodig heeft om zijn filmmuziek te dirigeren dan belt hij Dirk Brossé.

DNA van componist

Twintig, dertig jaar geleden werd filmmuziek zelden live uitgevoerd, met uitzondering van de scores van John Williams herinnert Dirk Brossé zich. Maar dat belette niet dat er veel composities waren die het verdienden om ook live gebracht te worden. Deze situatie van de filmmuziek was volgens Dirk Brossé een beetje verbonden met het DNA van een filmmuziekcomponist. Hij werkt in zijn studio en holt van de ene film naar de andere. In het beste geval komt er een album uit met zijn of haar score. Contact met het publiek is er niet en ze kunnen er dus ook niet mee dialogeren.

Horen filmcomponisten hun score in de context van een concert dan zien ze fysiek hoe het publiek reageert en dat alleen al geeft een enorme voldoening. Over de jaren heen heb ik ervaren dat ze verbaasd waren. Soms zelfs omdat het publiek in de zaal anders reageerde dan in de bioscoop. Pas tijdens een concert ervaren ze hoe de mensen van hun muziek houden en daar geeft hen een extra motivatie. Ik zal niet gauw vergeten hoe Angelo Badalamenti verrast was toen hij in Gent zag dat er een publiek was dat naar zijn muziek wilde luisteren. Hij vond het een hoogtepunt in zijn leven.

Fluisteren

Volgens maestro Brossé is er een groot verschil tussen de uitvoering van filmmuziek in een studio en die in een concertconfiguratie. In een studio kan je heel veel bijsturen, met balansen werken en dergelijke. In een concertzaal staat de muziek “naakt”. Vandaar dat bepaalde componisten schrokken van wat ze hoorden en fluisterden “”. Soms willen ze dan iets her orkestreren of zoeken naar een andere balans tussen kopers en strijkers. Dan werkt de componist en de dirigent samenzweerderig samen, buiten het weten om van muzikanten, agents of filmfestival. “We vinden altijd een oplossing”, zegt Dirk Brossé die er toch wat staat van te kijken dat de meeste eregasten nerveus zijn en zelfs wat bang zijn omdat hun muziek in de aanwezigheid van collega’s zal worden uitgevoerd.

Kiezen

Bij het kiezen van centrale gasten voor de WSA heeft Dirk Brossé een belangrijke stem. Maar kiezen uit een lange verlanglijst is slechts een stap in dat proces. Alles begint pas als een naam uit de shortlist vastligt. Want waar is de score van een film, wie is de uitgever ervan, is de score handgeschreven of niet, mogen we die wel uitvoeren? Toen Hans Zimmer in 2000 toegezegd had om zijn muziek naar Gent te brengen moest alles worden herbegonnen. De oorspronkelijke partituren bestonden niet meer. Aan de hand van de films werd alles herschreven en toen de box met de partituren van hieruit naar Los Angeles werd verstuurd ging die verloren. Tweemaal pech dus voor Hans Zimmer.

Respect

Met Brussels Philharmonic focust Dirk Brossé vooral op de symfonische filmmuziek maar er is wel degelijk plaats voor jazz, elektronische muziek, etnische muziek. Met het orkest vertolkt hij de muziek zoals die geschreven staat. Daarmee bedoelt hij dat als je Beethoven speelt, je daarvoor gewoon de partituur gebruikt. Bij filmmuziek kom je echter soms voor verrassingen te staan. In een bepaalde score gebruikt Michael Danna Indonesische gamelan. Waar kan je die vinden? We zochten tot we ze hadden. Idem met de Chinese instrumenten die Ryuichi Sakamoto nodig had in Gent. “We spelen muziek zoals die geschreven staat, voor de echte muziek dus en kiezen daarbij niet voor gemakkelijkheidsoplossingen”, zegt Dirk Brossé en hij voegt eraan toe dat hij en het orkest een filmmuziekpartituur respecteert zoals hij dat bij een Beethoven of een Mahler doet.

Geheim

Vandaar komt Dirk Brossé met een relativerende glimlach op wat hij zijn “unique selling point” noemt, het geheim van zijn succes. “Als dirigent en muziekdirecteur begrijp ik de taal van de componist. Ik zie wat er verkeerd loopt en wat niet werkt en dat vertel ik op een vriendelijke manier. Mensen vertrouwen me en weten dat ik alleen maar het beste met hen voorheb. En als we iets verbeteren aan de score blijft dat voor altijd tussen de dirigent en de componist”.

Dirk Brossé aarzelt als hem gevraagd wordt naar zijn favoriete World Soundtrack Awards editie. Na het gebruikelijke “iedere editie is speciaal én mijn favoriete” haalt hij toch die met Marianne Faithfull en Mike Stoller naar voor omdat er toen twee iconen op het podium stonden. Maar er is ook de trompet spelende Terence Blanchard of de pianospelende Sakamoto die ik dirigeer terwijl ik weet dat hij net kanker overwon. Van Francis Lai en Riz Ortolani wist ik dat ze niet lang meer zouden leven toen ze hier kwamen. Op zo’n ogenblikken is er niet alleen veel muziek maar vooral veel menselijkheid op het podium.

Familie

De World Soundtrack Academy omschrijft Dirk Brossé als één grote familie die jaarlijks uitbreidt. “Componisten contacteren mij out of the blue. Sinds ik in de VS mijn Chamber Orchestra of Philadelphia heb, komen ze daar luisteren of opzoeken. We staan, zelfs op persoonlijke basis, nauw met mekaar in contact, we delen vreugde en verdriet. Soms vind ik het een beetje vreemd dat ze dat allemaal delen maar ik ben er toch gelukkig om”, zegt de maestro.

De spanningsboog tussen de beginjaren van de WSA en het heden vat Dirk Brossé samen als een evenement voor de incrowd tot the place to be voor de filmmuziekliefhebbers. Er was in het begin van de jaren 2000 niets gelijkaardigs, het was totaal nieuw. Nu is er, naast Gent, onder meer Krakau, Aubagne, Keulen, Tenerife. We waren dus het voorbeeld voor anderen maar nog altijd de belangrijkste.

Bestaansreden

De bestaansreden van de WSA zit hem in de opdracht om jaarlijks aan onbekend of onontdekt talent een podium te geven waar muziek door een professioneel orkest en dirigent wordt gebracht. En er ook voor een professioneel kader te zorgen waarin die gehoord kan worden zodat die kan worden opgepikt door een agent of door een regisseur. Merkwaardig om zien soms hoe componisten eerst in Gent optreden en waar ze tien jaar later staan. Eerst met een World Soundtrack Award en daarna met een Oscar, een Gouden Globe of een andere BAFTA...

De grootste verdienste van de WSA? De Academy maakt de score wat los van de film en ze laat ze als muziek vertolken. “Ik geloof persoonlijk dat componisten sinds ze beseffen dat hun muziek kan worden uitgevoerd het componeren anders benaderen. Het besef dat hun muziek een afterlife kan hebben, beïnvloedt hen. Ik moet zorgen dat ik een goed stuk heb voor de film en voor later tijdens een live uitvoering”, besluit muziekdirecteur Dirk Brossé.

De WSA in één zin: De enige plek op de wereld waar je muziekcultuur beleeft