Docville 2023 trekt de kaart van de wetenschap

Voor zijn nationale selectie koos Docville tien Belgische documentaires die niet alleen de eigen omgeving in beeld brengen maar eveneens over de landgrenzen heen kijken. Zo gaat de Belgisch-Koerdische regisseur Salim Omar Kalifa in het gezelschap van Latif al-Ani, die de vader van de Iraakse fotografie wordt genoemd, op zoek naar de plekken die de fotograaf eertijds in beeld bracht en er nu verwoest bijliggen. Als Irakezen die foto’s nu te zien krijgen, kunnen ze haast niet geloven dat het bruisende en welvarende Irak echt heeft bestaan. Iraq’s Invisible Beauty is niet alleen de openingsfilm van het festival maar dingt ook mee naar de juryprijs voor beste Belgische documentaire.

Renovatie

Twee andere documentaires, Dreaming Walls van Amélie van Elmbt en Maya Duverdier en Echo van Ruben Deseire waren eerder op Film Fest Gent te zien. Dreaming Walls geeft een origineel beeld van het New Yorkse legendarische Chelsea hotel tijdens een grondige renovatie terwijl Echo het heeft over de opleiding van onze legerrekruten. Jillis Schriel en Joost Laperre brengen in Beest een bijzonder portret van krachtpatser Walter Arfeuille die zijn leven lang geobsedeerd was door zijn grote rivaal John Massis. De kaping van de Pompei van Lennart en Maarten Stuyck was al op Canvas te zien en gaat over het gelijknamige Belgische schip dat in 2009 door Somalische piraten in de Indische Oceaan werd gekaapt. De betrokkenen blikken terug op het verhaal. Na Leuven wordt de documentaire ook in augustus vertoond op het in San Jose, de hoofdstad van Silicon Valley, gehouden Cinequest.

Internationaal

Met prijzen voor beste documentaire in Cannes en in Sundance is All That Breathes van Shaunak Sen een te duchten concurrent voor de juryprijs in de Leuvense internationale selectie. Sen volgt de dieren die in een door twee broers opgericht opvangcentrum in New Dehli worden verzorgd. Onder het motto “alles wat ademt, is even belangrijk”, brengen ze dag en nacht de dieren onder in hun geïmproviseerde kelderziekenhuis te midden van de grootstad. Wie op Film Fest Gent The March on Rome van Mark Cousins miste, krijgt in Leuven een tweede kans om deze leerrijke ontleding van het fascisme te zien.

Uitweg

Apolonia, Apolonia van Lea Glob en Last Stop Before Chocolate Mountain van Susanna della Sala spelen zich allebei af in de kunstwereld. Apolonia Sokol zocht er haar plaats in en de zoektocht leverde een eigenzinnige en in Amsterdam bekroonde documentaire op. Last Stop trekt naar Bombay Beach, een verlaten stadje midden in de Californische woestijn, waar kunst voor de kleine gemeenschap een uitweg biedt voor eigenzinnige mensen. De hoofdpersonages uit The Thief Collector van Allison Otto zijn dan weer zachtzinnig maar behept met een uit de hand gelopen obsessie. Bij het koppel werd na hun dood een gestolen baanbrekend werk van Willem de Kooning teruggevonden. Het bleef meer dan dertig jaar onvindbaar. "Wanneer gaat een passie te ver?", vraagt Allison Otto zich af.

Nagelnieuw

Met ScienceVille pakt Docville dit jaar uit met een nagelnieuw onderdeel dat zelfs een eigen openingsavond krijgt. Op het programma staat Theater of Thought van de Duitse cultregisseur Werner Herzog. In zijn jongste werk duikt Herzog in de mysteries en de capaciteiten van het brein. Vragen als: hebben we autonomie over onze gedachten, is telepathie mogelijk, leven we met zijn allen in een fantasiewereld, komen aan bod. Tijdens zijn zoektocht naar antwoorden bij wetenschappers heeft hij aandacht voor de ethische implicaties van de neurotechnologie.

Dissectie

De eerder op FFG vertoonde De Humani Corporis Fabrica van Lucien Castaing-Taylor en Verena Paravel lijkt een mooie pendant te zijn van Herzogs film. Terwijl de Duitse cineast de paden van het al dan niet artificiële brein afschuimt, maak je bij zijn collega’s haast letterlijk een trip doorheen het menselijk lichaam. Dichterbij jezelf kom je niet. Aansluitend bij deze film volgt een live demonstratie van een digitale dissectie. Ze wordt uitgevoerd door 'topdokter', prof. Diethard Monbaliu, transplantatiechirurg aan UZ Leuven. Dankzij specifieke software worden tegenwoordig 3D-reconstructies gemaakt van het lichaam dat virtueel kan gedraaid of doorgesneden worden.

Begeleiding

In ScienceVille gaan film en wetenschappelijke begeleiding dus op een bijzondere manier hand in hand. Zo wordt Le phallus et le néant van Sophie Robert, waarin de psychoanalytische theorie van Sigmund Freud op de korrel wordt genomen, gevolgd door een debat met Psychoanalyse: totale onzin als titel. De vraag of we op weg zijn naar de maakbare baby krijgen prof. Kris Dierickx en prof. Hilde van Esch voorgeschoteld na de visie van Make People Better van Cody Sheehy. In die documentaire gaat de regisseur het traject na van de Chinese wetenschapper He Jiankui die het DNA van baby’s veranderde met als doel hen immuniteit tegen HIV te verlenen. Een experiment dat in 2018 schokgolven veroorzaakte. Binnen dit festival in het festival wordt een prijs voor de beste wetenschappelijke documentaire uitgereikt en leveren de twee beste speeddates tussen enkele wetenschappers en filmmakers een productiebudget van 40.000 euro op voor een nieuwe documentaire.

Ruimte

Naast deze geneeskundige onderwerpen komt ook de ruimte aan bod met onder meer The Hunt for Planet B of The Longest Goodbye over de voorbereiding van de ruimtereis naar Mars. Met Nuclear Now van Oliver Stone blijven we met de voeten op de grond. Maar discussie lijkt gegarandeerd, want Stone is ervan overtuigd dat kernenergie de manier is om de klimaatcrisis aan te pakken. Debat volgt in het auditorium Vesalius.

Nog meer voer voor discussie? Opteer voor de Topics-sectie en ga naar Rojek, een Canadese documentaire van Zayné Akyol waarin gevangengenomen IS-strijders in Syrisch-Koerdistan worden ondervraagd over hun motieven. In Theatre of Violence van Lukasz Konopa staat Dominic Ongwen dertig jaar nadat hij als negenjarige kindsoldaat werd ingelijfd bij de troepen van Joseph Kony voor zijn rechters. Hoe moet een gemeenschap omgaan met terugkerende kindsoldaten? Rebels, speelt zich dichter bij huis af want regisseur Brecht Vanhoenacker toont hoe 75-plussers zich verzetten tegen hun stereotiepe portrettering en betutteling.

Masterclass

In 2020 won Steven Bognar de Oscar voor beste documentaire voor zijn American Factory. Ze speelt zich af in Dayton, Ohio, waar General Motors zijn autofabriek sluit met duizenden werklozen als gevolg. Er komt gelukkig een Chinees bedrijf de plaats van GM innemen en alles verloopt aanvankelijk heel vlot. De ingevlogen Chinese werknemers genieten van een voor hen ongekende vrijheid en de Amerikanen zijn dankbaar voor de nieuwe jobs. Toch komt het tot een cultuurclash. Een ontnuchterende kijk op de hedendaagse economische globalisering, klinkt het bij Docville. Steven Bognar ruilt Ohio voor enkele dagen Leuven waar hij zijn beste documentaires zal voorstellen en een masterclass zal geven. Hij zetelt ook in de festivaljury.

Zoals ieder jaar denkt men in Leuven ook outside the dox en worden documentaires die furore maken in het internationale festivalcircuit vertoond. Daaronder de winnaar van de Gouden Leeuw 2022 All the Beauty and the Bloodshed van Laura Poitras,, Mi País Imaginario van Patricio Guzmán, The Lost Leonardo van Andreas Koefoed, Merkel van Eva Weber.

Kleinood

De slotfilm, A Bunch of Amateurs van Kim Hopkins is een kleinood. Hopkins toont het wel en wee van de Bradford Movie Makers, leden van een sedert 1932 bestaande Bradfordse amateurfilmclub. Ze zijn hoogbejaard en het zaaltje waar ze hun filmpjes vertonen is totaal vervallen. Maar ze zetten door. Zelfs op tachtigjarige leeftijd wil iemand de openingsscène van Oklahoma naspelen. Hij kan alleen niet paardrijden. Dan maar “special effects” gebruiken... Liefde voor de film is de grote drijfveer van iedereen en men staat elkaar bij in lief en leed. Het levert naast grappige scènes ook ontroerende tafereeltjes op. Zelfs Covid kreeg de club niet klein. The End is nog niet in zicht.