Felix van Groeningen ontroert met zijn Amerikaans filmdebuut 'Beautiful Boy'

Het was bang uitkijken naar 'Beautiful Boy'. Een Vlaamse cineast die zijn kans waagt in Hollywood en bijgevolg zijn visie op film - arthouse/auteurscinema - moet doordrukken binnen het industriële model van de commerciële Amerikaanse cinema? Dat er in dit proces van compromissen idealen sneuvelen en er aan de integriteit van de filmmaker geraakt wordt, daar kunnen veel Europese regisseurs over meepraten die na enkele successen op het thuisfront de grote plas overstaken.

Wonder boven wonder is Felix van Groeningen geslaagd in iets wat weinigen gegund is: binnen het Amerikaanse (studio)systeem een film maken die toch persoonlijk, intelligent en integer is. De verdienste daarvan ligt natuurlijk bij van Groeningen en zijn schitterende acteurs - veteraan Steve Carell uit 'The Big Short', 'Foxcatcher' en 'Battle of the Sexes' en aanstormend talent Timothée Chalamet uit 'Call Me By Your Name' - maar er speelden zeker ook nog een aantal andere factoren mee.

Eigen talent in Amerika

Zo is Van Groeningens Amerikaans debuut geen product van een grote studio als Paramount, Universal of Disney, maar is het een onafhankelijke Amerikaanse coproductie tussen Amazon Studios en Plan B Entertainment, het bedrijf van Brad Pitt dat toch voor kwaliteit staat en films produceert die van meer lef getuigen dan de doorsnee Hollywood blockbuster. Hun palmares is inderdaad niet mis: 'The Tree of Life' van Terrence Malick, 'Moonlight' van Barry Jenkins, 'The Lost City of Z' van James Gray, '12 Years as a Slave' van Steve McQueen.

Bovendien mocht de regisseur zijn twee belangrijkste medewerkers aan boord brengen: zijn vaste Director of Photography Ruben Impens en zijn trouwe monteur Nico Leunen. Eerst werd er een Amerikaanse cutter aangesproken (als er één ding is waarover Amerikaanse studio’s en producenten de controle willen bewaren, dan is het wel de montage) maar zijn versie voldeed kennelijk niet en werd door Leunen overgedaan. Er volgden trouwens nog meerdere versies voor Leunen in het gefilmde materiaal de film van Felix vond. En alhoewel dat er allemaal op wijst dat het montageproces niet van een leien dakje liep, lijkt dit niet zo verschillend van hoe Van Groeningens Vlaamse films, zoals 'De helaasheid der dingen', 'The Broken Circle Breakdown' en 'Belgica' hun definitieve vorm vonden.

Waargebeurd verhaal

'Beautiful Boy' is gebaseerd op twee elkaar aanvullende getuigenissen over drugsverslaving: 'Beautiful Boy: A Father’s Journey Through His Son’s Addiction' en 'Tweak: Growing Up on Methamphetames', in 2008 geschreven door vader en zoon David en Nic Sheff (die beiden de première van 'Beautiful Boy' bijwoonden op Film Fest Gent).

De kern van de film zit al vervat in de titels van beide boeken en toont hoe over een periode van verschillende jaren Nic Sheff (Timothée Chalamet) met de hulp van zijn vader David (Steve Carell) van zijn verslaving aan crystal meth probeert af te geraken, in rehab gaat, maar telkens weer hervalt. Oftewel: hoe red je iemand die niet gered wil worden?

Verwoestende verslaving

Bondig samengevat zijn alle scènes in de film variaties op ditzelfde thema, maar dan zo soepel verteld (met een subtiel spel van achronologisch vertellen) en geleidelijk aan meer uitgediept, dat de cyclische structuur niet als een ter plaatse trappelen wordt ervaren (of een eindeloze herhaling) maar wel als de filmische vertaling van de onmacht van een vader die zijn kind wil redden, dat steeds weer wegzakt in zijn verwoestende verslaving.

De regisseur spaart ons zeker de ellende niet van de aftakeling en de zelfvernietigingsdrang van Nic, wat nooit socio-psychologisch verklaard wordt, wat het alleen maar tragischer en universeler maakt. Maar hoe diep de film ons ook raakt, hoe hartverscheurend wat er getoond wordt ook is, toch komt 'Beautiful Boy' niet over als een film die zich wentelt in de junkie-ellende. Het blijft uiteindelijk altijd een film over onvoorwaardelijke zorg en liefde, over een gezin (naast vader en zoon, is er ook een jonger zoontje, de tweede vrouw van de vader en zijn ex, de moeder van zijn zoon) dat door de hel gaat maar in die momenten en situaties ook de essentie van het mens zijn en het menselijk tekort ervaart.

Muzikale dialoog

Een intense karakterstudie als Beautiful Boy staat of valt natuurlijk met de vertolkingen van de twee hoofdrolspelers en die is gewoonweg fenomenaal te noemen. Carell en Chalamet zetten een vertolking van Oscarkaliber neer, zonder dat ze een acteerstunt doen die op een nummertje gelijkt, zoals bij vele echte of verhoopte Academy Award-kampioenen het geval is. We vergeten integendeel dat het om beroemde acteurs gaat, omdat we helemaal opgaan in de wervelwind van emoties die op het doek voorbijtrekt. Door lichtjes met de chronologie te goochelen, weten acteurs en regisseur aan aanvankelijk onbeduidende details, in latere scènes een overweldigende emotionele impact te geven (een klein voorbeeldje daarvan is hoe ze ‘Everything’ zeggen telkens wanneer ze elkaar omhelzen).

Zoals we al weten uit zijn vorige films, schroomt Van Groeningen het niet om zijn beelden te versterken met songs die als een tijdcapsule werken (voor zijn personages maar ook voor de toeschouwer); in 'Beautiful Boy' zijn dat o.a. 'Protection' van Massive Attack, 'Heart of Gold' van Neil Young, 'Dum' van Nirvana, maar ook 'Sunrise, Sunset' (uit de musical 'Fidler on the Roof'), hier gezongen door Perry Como. Het gevaar loert altijd dat zoiets al te melig wordt, maar in dit geval werkt dit voor de film zeer verrijkend. De songs geven kleur en nuance aan de repetitieve scènes en gezien ze ook generatiegebonden muzikale smaken vertolken, functioneren ze ook als een extra muzikale dialoog tussen vader en zoon. Ze zullen bij de toeschouwer ook verschillende, misschien zelfs tegenstrijdige, gevoelens opwekken waardoor ze intrinsiek deel uitmaken van het complex emotioneel spectrum dat Felix Van Groeningen in 'Beautiful Boy' verkent.

‘Beautiful Boy' is tijdens Film Fest Gent On Tour te zien op maandag 19 november in CC Strombeek en The Roxy Theatre (Koersel) en op dinsdag 20 november in Sphinx Cinema (Gent), Cinema Lumière (Brugge), Cinema Cartoon's (Antwerpen), Studio Geel, Cinema ZED (Leuven), CC Binder (Puurs), Kunstencentrum BUDA (Kortrijk), Cinema Westside (Evergem), CC Zoetegem (Zottegem) en CC Jan Tervaert (Hamme). Tickets zijn verkrijgbaar bij de deelnemende locaties.

Regisseur Felix van Groeningen komt op dinsdag 20 november om 22u langs in Cinema Cartoon's voor een nagesprek met Patrick Duynslaegher. Dit nagesprek wordt via live streaming vertoond op alle locaties in de filmzaal.