FFG stelt boek vol weetjes voor... - Robin Broos gidst je doorheen 'The Original Soundtrack’

Op woensdag 21 oktober gaat cultuurjournalist Robin Broos, auteur van het boek in gesprek met Patrick Duynslaegher tijdens de FFG Talkies. Reserveer hier jouw plaats of bekijk het via de livestream op Facebook of op deze websie.

Samen met zijn collega Jeroen Struys verzorgt Robin Broos al drie jaar op Klara ‘The Original Soundtrack’, een al tien jaar lopend programma over filmmuziek. Zijn boek ligt in het verlengde van dat programma maar ontleent er zijn titel niet aan. Die gaat terug naar de allereerste plaat met filmmuziek die in 1940 op de markt kwam. Daar stond de muziek op van de Disney-klassieker ‘Pinocchio’ en naast de titel stond ‘the original soundtrack’. Sedertdien komen die woorden steeds terug en werden ze een begrip.

Waarom schreef u het boek, wat is het opzet ervan?

Ik had de jongste jaren het gevoel dat ik enorm veel verzameld had over filmmuziek. Al dat materiaal werd gebruikt voor de radio en voor de krant en daarmee leek het allemaal vervlogen. Ik wilde dus al mijn gegevens en verhalen nog even vasthouden omdat ik het zonde vond dat ze zomaar zouden verdwijnen. Daarom bundel ik alles in een boek. Het zijn allemaal kleine verhaaltjes die je bij wijze van spreken leest voor het slapengaan. Bedoeling is wel dat er telkens opnieuw een anekdote bijblijft die je aan je vrienden, al dan niet tussen pot en pint, wil vertellen. Genre: weet je wat ik nu gelezen heb? Ik wist niet dat de componist van de muziek voor Le fabuleux destin d’Amélie Poulain helemaal niet tevreden was over de manier waarop regisseur die muziek gebruikt had.

Waar kan hij dat vinden? Welke structuur zit er in uw boek?

Zoek niet naar een rode draad. Er is er geen. Het is een ABC geworden van en over filmmuziek. Ik gebruik de zesentwintig letters van het alfabet maar beperk me niet tot één item per letter. En een letter kan zowel een film, een componist, of een genre vertegenwoordigen. ‘The Original Soundtrack’ is geen encyclopedie, zoek dus geen volledigheid onder een bepaald item. Er zijn er 140.

Le fabuleux destin d’ Amélie Poulain zal de lezer uiteraard terugvinden onder de letter A. Ik wou die film in het boek opnemen omdat het een heel populaire film is met erg mooie muziek. Het verhaal van een mistevreden componist Yann Tiersen ben ik te weten gekomen dankzij collega Jan Temmerman. Tiersen had accordeonmuziek gecomponeerd met een Keltische inslag. Maar die moest uiteindelijk Parijs verbeelden. Dat klopte langs geen kanten met een boze Tiersen als gevolg. Na Amélie Poulain heeft hij nog voor twee films een score gecomponeerd. Met Amélie Poulain zelf en de hele filmwereld wil hij niets meer te maken hebben. Toch merkwaardig want velen houden van die film wegens de muziek.

Bond en Barry

Nog een film waar het muziekplatform een strijdtoneel werd?

De James Bond-franchise. Als we het James Bond thema horen, denken we aan John Barry. Maar eigenlijk is dat thema van de hand van Monty Norman. Die had een Broadway musical geschreven en de Albert R. Broccoli, de producent van de Bondfilms, vroeg aan Norman of hij voor de muziek wilde zorgen. Norman stemde toe op voorwaarde dat hij mee mocht naar de opnames in Jamaïca. Het mocht maar de Broccoli’s waren niet zo tevreden over Normans muziek. Omdat John Barry met zijn orkest dan toevallig aan het toeren was, vroeg de producent aan Barry om de arrangementen te schrijven bij Normans nummer. Eigenlijk was dat een gerecycleerde song over iemand die een verkoudheid had. Banaliteit troef maar helemaal anders geworden onder de gouden handen van John Barry.

De auteursrechten zaak werd jarenlang voor de rechtbank uitgevochten maar John Barry werd tweemaal in het ongelijk gesteld. Dat hij de muziek componeerde voor twaalf Bondfilms zegt veel over het talent van Barry maar maakt hem nog niet de auteur van het Bondthema.

Mi en Fa

Hoe werden de trefwoorden gekozen, welke criteria hanteerde u?

Ik ben zoveel als mogelijk weggebleven van de componisten en gezocht naar filmtitels die tot de verbeelding spreken of naar titels waar je automatisch muziek bij hoort. Grote componisten krijgen uiteraard wel een apart hoofdstuk maar de film Jaws van Steven Spielberg evenzeer. Het is immers onwaarschijnlijk hoe twee noten, mi en fa, ervoor zorgen dat je twee lang op het puntje van je stoel gaat zitten. Want de haai zie je bijna nooit. Hij wordt vervangen door twee noten die zichzelf eindeloos herhalen en dat creëert een denderende spanning.

Zimmer tijdperk

Wie van de componisten krijgt speciale aandacht?

John Williams uiteraard, Ennio Morricone met een laatste hommage, Hans Zimmer, Terence Blanchard en andere gasten de ik naar aanleiding van hun bezoek aan Film Fest Gent kon interviewen. Volgens Dirk Brossé spreekt men in de filmmuziek over een pre- en een post-Zimmer tijdperk. Hij was immers de eerste om muziek en ander geluid samen te gebruiken. Muziek en geluid laat hij in elkaar vloeien. Als ik naar zijn Dunkirk kijk, ben ik niet altijd zeker of ik vliegtuigen hoor voorbijkomen of dat ik naar muziek aan het luisteren ben. Aan Zimmer zelf heb ik ooit kunnen vragen of hij zich een pionier van de filmmuziek voelt. Zijn antwoord: “Ik was de eerste componist die de telefoon nam en belde met de man van de geluidseffecten om hem uit te nodigen om eens langs te komen en te laten horen wat hij zoal allemaal deed. Hij kon dan ook luisteren naar datgene waar ik mee bezig was en misschien konden we wel samenwerken. In de hedendaagse films wordt er meer en meer op deze manier gewerkt. De soundtrack wordt een beetje een soundscape."

Erotiek

Met het radioprogramma mikt u op een Klara-publiek. En met het boek?

Het boek is er voor de gemiddelde filmliefhebber die bij een filmtitel de muziek erbij kan denken. Bij Klara heb ik, samen met collega Struys, volledige vrijheid bij mijn keuze. Zo hebben we voor de radio het thema muziek in de erotische film uitgewerkt. Toen we dat aarzelend aan nethoofd Chantal Pattyn voorstelden, kregen we als antwoord: ‘ik wil Bilitis op mijn zender horen”. Maar ik heb het ook over de muziek bij de Emmanuelle-films. Na het festival mag ik vier besproken films in de Gentse Sphinx voorstellen en een ervan is Emmanuelle. Iedereen kent die film maar ik ken niemand die hem op groot scherm zag. De muziek plus single van Pierre Bachelet ging in totaal zo’n vijf miljoen keer over de toonbank.

Wat is voor u goede filmmuziek?

Voor mij heeft goede filmmuziek een melodie die blijft hangen. Maar deze opvatting is erg gekleurd door datgene waarmee ik ben opgegroeid. Intussen heb ik het de jongste jaren meer voor wat Hans Zimmer geïnitieerd heeft: soundscapes waarin muziek en andere geluiden in elkaar vermengd zijn. Daar kan ik nu in verdwalen. Alles begon met Star Wars en de cd ‘John Williams conducts John Williams’ waarin hij de voornaamste thema’s uit de trilogie samenbracht en het Boston Pop Orchestra dirigeerde. Ik hoorde de muziek en ik zag er de beelden bij. Een unieke ervaring want toen was Star Wars nog niet uit op cassette.

Los van beelden

Kan goede filmmuziek los van de beelden worden beluisterd?

Meestal gaan ze samen maar er is zonder twijfel mooie filmmuziek waarvan je de beelden beter niet terugziet. In dat verband is het interessant te kijken naar de samenwerking tussen Ennio Morricone en Quentin Tarantino. Terwijl Tarantino aan zijn scripts aan het werken was, bedacht hij al de muziek erbij. Die moest dan ook worden gebruikt. In sommige gevallen was dat muziek van Ennio Morricone. Toen Tarantino ooit aan Ennio Morricone vroeg om de score voor een van zijn films te componeren, kreeg hij het deksel op de neus. “Ik kan niet voor je werken, zei Morricone want je toont geen respect voor wat ik al schreef. Door “oudere” muziek in uw nieuw werk te gebruiken haal je die uit de context waarin ik hem componeerde”, aldus Morricone. Zoals bekend is het tussen beiden nog goed gekomen en won Morricone een Oscar voor de muziek die hij schreef voor Tarantino’s The Hateful Eight. Maar die bestond voor een stuk uit de niet gebruikte muziek die Morricone had gecomponeerd voor The Thing van John Carpenter, een film uit 1982! Hoeft het onderstreept dat er controverse van kwam?

Verdwalen

Ook aan de “Scores uit de Lage Landen” wijdt Robin Broos een hoofdstuk en dat omvat zowel de muziek van Frédéric Devreese, als die van Dirk Brossé die aankondigt dat hij het komende decennium meer voor film zal schrijven en van Raf Keunen. Maar je kan ook kennismaken met Gentenaar Sven Faulconer die samenwerkte met James Newton Homward voor The Hunger Games en aanvullende muziek schreef voor onder meer Bad Boys for Life. Dat het iconische ‘Ik hou van u’ van Noordkaap bij Manneken Pis van Frank Van Passel hoort, zal nog wel vrij algemeen bekend zijn. Maar is de oorsprong van ‘Ik wil deze nacht in de straten verdwalen’ van Wannes Van de Velde nog buiten zijn fans bekend? Voor de quizzers: de song komt uit Home Sweet Home van Benoit Lamy waarin Ann Petersen een glansrol vertolkte. Verdwalend in ‘The Original Soundtrack’ kom je ook te weten wie de muziek bij de logo’s van de grote filmstudio’s als Disney, Warner Bros, Columbia componeerde. Of ontmoet je gasten die eerder op Film Fest Gent en op de World Soundtrack Awards voorbijkwamen. Een prettig weerzien.

Raf Butstraen