Grounding, over de fatale val van Swissair

In zijn verhaal over de ondergang van een van de symbolen van de Zwitserse uitmuntendheid, slagen regisseurs Michael Steiner en Tobias Fueter erin om een drama te herscheppen dat de kijkers ademloos in de ban houdt. Bij Swissair werden, volgens de regisseurs, machtspelletjes gespeeld, volgde de ene wissel aan de top de andere op, werden rekeningen vereffend en keek men vanuit Crossair toe hoe de restjes van Swissair in hun schoot zouden belanden. Ook Sabena wordt eventjes vernoemd. Redenen genoeg om Grounding te bekijken met insiders die het allemaal van heel dichtbij meemaakten. Terwijl men bij Swissair elkaar in de haren vloog, stelde het toenmalige Sabena- management een zo'n vijfendertig man tellende ploeg samen. Allemaal bekwame topmensen, ongeacht hun rang, uit de verschillende geledingen van de maatschappij. En met één doel: doorzetten om Sabena te redden, in de wetenschap dat hun toekomst bij Sabena aan een zijden draadje hing. Het management nam daarbij een enorm risico want headhunters zouden heel vlug de namen van de vijfendertig te weten komen en hen ongetwijfeld met lucratieve baantjes bestoken. Dat gebeurde inderdaad, maar hooguit één van hen is nog voor het faillissement op een aanbod ingegaan. Zoveel inzet, toewijding en solidariteit hebben sommigen, volgens onze bronnen, duur betaald. Uit de filmbeelden blijkt dat Swissair in de grootste verwarring ophield te bestaan. Vliegtuigen stonden her en der aan de grond, er was geen geld meer voor kerosine, er waren inbeslagnames allerhande. Wat een tegenstelling bij Sabena waar alle vliegtuigen hier netjes aan de grond stonden en iedereen wachtte op de terugkeer van vlucht SN 690 uit Abidjan. Dat leverde beelden op die een plaats kregen in de Belgische sociale geschiedenis. Meteen zijn we bij de mensen aanbeland. In zijn Grounding geeft de regisseur niet alleen technische uitleg maar toont in een drietal verhaallijnen hoe een piloot, een kok en een stewardess reageren. Tussen het verdwijnen van Sabena en Swissair vallen er ook parallellen te ontdekken. In beide gevallen kregen ze een doorstart dank zij hun kleinere dochtermaatschappij, respectief DAT voor Sabena en Crossair voor Swissair. Intussen heten ze SN Brussels Airlines en Swiss. Bij de afhandeling van het dossier lagen de Sabena kaarten echter slechter dan die van Swissair want bij ons diende men rekening te houden met Europese richtlijnen die vooral de toekenning van staatssteun viseren en ook de regels bepalen bij een doorstart. Daarom was het faillissement een noodzakelijke juridische tussenstap voor het van start gaan van de nieuwe maatschappij. Of Sabena gered kon worden? Daar durft onze bron zich niet over uitspreken. De plannen waren om met de bestaande maatschappij, weliswaar met een sterke personeelsvermindering door te gaan, waren sociaal-financieel niet haalbaar. De bescherming van de werknemers is soms zo groot dat ze zich tegen hen keert, beweert onze zegsman. Of hij iets uit Grounding leerde? "Ik wil niet pessimistisch klinken maar ik heb nogmaals gezien dat, niettegenstaande je noodzakelijk je medespelers op het veld moet vertrouwen, je wantrouwen in de andere nooit groot genoeg kan zijn in een dergelijke situatie: een moeilijke oefening. Dergelijk kannibalisme als bij Swissair heb ik bij Sabena niet gezien. Maar dat kan te wijten zijn aan mijn eigen onwetendheid of tekort aan doorzicht in het zo complexe kluwen.".