‘If Beale Street Could Talk’ is nu al een van de rijkste filmervaringen van 2019

Het was reikhalzend maar ook een beetje bang uitkijken naar de tweede film van Barry Jenkins, want, zou hij de hoge verwachtingen na zijn bejubeld debuut 'Moonlight', de grote Oscarwinnaar van 2017, wel kunnen waarmaken? 'If Beale Street Could Talk', gebaseerd op de gelijknamige roman van James Baldwin uit 1974, is opnieuw een schot in de roos, een film die even onthutsend, ontluisterend als vitaal en aandoenlijk romantisch is.

Krachtig & harmonieus

Uit de uitmuntende documentaire 'I Am Not Your Negro' (216) bleek dat James Baldwin (1924-1987) meer dan dertig jaar na zijn dood een belangrijke stem blijft voor jonge zwarten op zoek naar de eigen identiteit, omdat hij ze confronteert met de ongelijkheid, discriminatie en onrechtvaardigheid die hen deel is. Ook voor Jenkins was de lectuur van 'Go Tell It on the Mountain' (1953), 'Giovanni’s Room' (1956), 'Another Country' (1962), het essay 'The Fire Next Time' en later 'If Beale Street Could Talk' een openbaring.

Kort samengevat vertelt 'Beale Street' het verhaal van een jong Afro-Amerikaans stel, Tish (KiKi Layne) en Fonny (Stephan James) dat vecht voor zijn waardigheid en survival nadat Fonny ten onrechte van verkrachting werd beschuldigd en een zware gevangenisstraf uitzit. De langste scène in Beale Street is trouwens een gesprek tussen Fonny en zijn vriend Daniel die twee jaar in de nor vloog en nog altijd getraumatiseerd is door de onbeschrijflijke vernederingen die hij onderging. Deze zeer intense conversatie waaruit blijkt dat Fonny een donkere toekomst te wachten staat wordt contrapuntisch ondersteund door Miles Davis’ droevig jazznummer 'Blue in the Green'. Zoals al ruimschoots bleek uit 'Moonlight' is Jenkins een regisseur die beeld en muziek zo krachtig en harmonieus mogelijk combineert en ook nu weer zijn er wonderlijke montages van indringende beelden die even muzikaal zijn als de subtiele smachtende score van Nicholas Britell.

Aanklacht tegen Amerika

Enerzijds is 'Beale Street' een prachtig, aandoenlijk liefdesverhaal, verrukkelijk in beeld gebracht, met bedwelmende, sensuele beelden vol passie, vervoering, dromen en illusies. Voor de geliefden is hun liefde het enige wat telt in deze wereld en door de lyrische wijze waarop Jenkins hun hartstocht tastbaar maakt, willen we dit maar al te graag geloven.

Anderzijds zie je hoe die liefde bedreigd en vernietigd wordt door de harde sociale realiteit van een racistisch Amerika waar een buitensporig percentage van zwarte jonge mannen achter de tralies zit, en die vaak tijdens de rechtsgang geen billijke kans kregen. Alhoewel de handeling speelt in het New York van de seventies (en de film ook de energie oppikt van het groezelig realisme van de Amerikaanse sleutelfilms uit die periode, zoals Friedkins 'The French Connection', Scorsese’s 'Mean Streets' en Lumets 'Serpico' en 'Dog Day Afternoon') is het overduidelijk dat 'Beale Street' ook over onze tijd gaat, over het Amerika van Spike Lee en Rodney King, over de rassenonlusten in Los Angeles, het politiegeweld waar kleurlingen nog altijd het grootste slachtoffer van zijn.

'If Beale Street Could Talk' is een aanklacht tegen een Amerika van blanke suprematie waar zwarte kinderen van jongs af aan te horen krijgen dat ze niks waard zijn en alles wat ze zien en meemaken dit helaas ook bevestigt.

Hartverscheurende love story

Het is het contrast tussen die sociale realiteit en de warmte van Tish & Fonny’s liefde, van twee mensen die intens van elkaar genieten en dromen van het geluk waar ieder mens recht op heeft, dat de film zo hartverscheurend maakt. Baldwin heeft Jenkins duidelijk geïnspireerd (‘He was the first writer I read to be that open and frank about his depictions of sensuality, of sexuality') in zijn ongecomplexeerde kijk op de sterk fysieke relatie tussen Tish en Fonny die volkomen natuurlijk is, geen enkele schaamte kent ondanks de druk van hun omgeving omdat Tish haar maagdelijkheid verloor voor het huwelijk en ze een buitenechtelijk kind op de wereld zullen zetten.

De structuur van de film - Jenkins gaat heen en weer in de tijd - versterkt de emotionele geladenheid. Zo krijgen we de love story van deze jeugdvrienden fragmentarisch te zien vanaf hun eerste kus als Tish negentien is en Fonny tweeëntwintig tot de wanhopige strijd van Tish om de getuige te vinden die Fonny’s onschuld kan bewijzen. Of is er de montage die toont hoe klanten, al naar gelang hun huidskleur en gender, Tish bekijken en beoordelen in de parfumerie van het groot warenhuis waar ze werkt.

De film zit vol zulke onthullende, confronterende details in meesterlijk geobserveerde en geënsceneerde scènes. Een van de centrale scènes in de film is een grote, woelige en hoogoplopende familiebijeenkomst waarop Trish haar zwangerschap bekend maakt en ook de bijrolspelers (zoals Tish’s moeder, briljant gespeeld door Regina King) kunnen schitteren in een must see-film die nu al tot de rijkste filmische ervaringen van het kersverse 2019 hoort.

(Als voetnoot nog dit: in 1998 maakte Robert Guédiguian met 'A la Place du Coeur' al een zeer vrije bewerking van 'If Beale Street Could Talk', waarin de actie verplaatst werd van Harlem naar een zonovergoten volkswijk in Marseille).

'If Beale Street Could Talk' is tijdens Film Fest Gent On Tour te zien op maandag 14 januari in The Roxy Theatre (Koersel), op dinsdag 15 januari in Sphinx Cinema (Gent), Flagey (Brussel), Cinema Lumière (Brugge), Cinema Cartoon's (Antwerpen), Studio Geel, Cinema ZED (Leuven), CC Binder (Puurs), Kunstencentrum BUDA (Kortrijk), Cinema Westside (Evergem), CC Zoetegem (Zottegem) & CC Jan Tervaert (Hamme) en op maandag 21 januari in CC Strombeek. Tickets zijn verkrijgbaar bij de deelnemende locaties.