“Ik wil dat de kijker zich vragen stelt over familiaal geweld”: Magali Coremans over haar kortfilm 'Traverser'

Traverser is cinema tot zijn essentie herleid. Een camera volgt een gezicht op straat, er gebeurt iets en plots gaat mede door een formidabel sounddesign een nieuwe wereld open. Een heftige ruzie echoot verder in de keuken van een koppel dat er helemaal niet of alleen maar van ver bij betrokken is. Er worden haast existentiële vragen opgeroepen waarbij de Bijbelse “ben ik de hoeder van mijn broeder” direct voor de hand ligt. Daarbij aansluitend komt de vraag “en wat zou jij hebben gedaan”?

Kring groter maken

Magali Coremans geeft toe dat ze, in plaats van alles drammerig in te vullen voor de kijker, met Traverser de kijker wil engageren om net als het hoofdpersonage vragen te stellen. Het incident aan het halfopen raam heeft ze persoonlijk meegemaakt en in eerste instantie was ze niet van plan om er een film over te maken. Enige tijd later sprak ze erover met haar vriendin Helena Coppejans, een actrice met wie ze al gewerkt had en die in Traverser schitterend de hoofdrol speelt. Ook Helena beschreef onmiddellijk een aantal gelijkaardige momenten, waarin ze geconfronteerd werd met een potentieel gewelddadige situatie en niet wist hoe daarop te reageren. Het kwam tot lange gesprekken over wat ze daarbij hadden ervaren. Vanuit hun tweetjes werd de kring groter en groter. Zo kwam Magali Coremans tenslotte in contact met het Family Justice Center in Mechelen dat uiteindelijk zijn medewerking van de film verleende.

Waarom heb je besloten om de film met zo’n klein budget te maken?

Ik wilde gaandeweg ontdekken hoe ik deze film wou maken en wie ik als filmmaker wil zijn. Dit proces vertrok vanuit iets klein en kwetsbaar, en ik vreesde dat ik dit en mezelf zou verliezen als ik erover zou moeten gaan nadenken in de vorm van dossiers of subsidie aanvragen. Dus koos ik voor een low-budget aanpak. Het kleine budget zorgde voor bepaalde spelregels, maar deze voelden nooit als beperkingen. Uiteindelijk hebben we de film op twee dagen gedraaid.

Stadstexturen

Hoe stelde u het wandeltraject samen van uw hoofdactrice?

Voor mij is haar tocht een constructie van mijn herinnering en de complexiteit ervan. Tijdens haar wandeling doorkruis je verschillende texturen van de stad en zie je voorbijgangers zoals mensen die uit de tram stappen of een voorbijrijdende fietser. Ik toon de realiteit van iedere dag. Het achteraf toegevoegde sounddesign verrijkt de omgeving. Tijdens de voorbereiding heb ik met Helena ook meerdere wandelingen gemaakt, en heb ik haar laten beschrijven wat ze had gezien en ervaren.

Er steekt merkwaardig veel detail in de keukenscène.

Daar stond de dialoog wel grotendeels op papier en ze was heel goed voorbereid. Ik had aan Helena gevraagd met wie ze graag de scène zou spelen en zij suggereerde Ilyas Mettioui. Samen hebben ze bij mij thuis de keuken verkend, samen gekookt. We hebben lang gepraat over man-vrouwrelaties, en wat de subtext van deze scène is.

Beweging en beleving

Traverser is een mooie titel. Is er een reden waarom Frans de voertaal is?

De keuze voor Frans is bepaald door mijn keuze voor Helena en Ilyas. Zij zijn Franstalig, vandaar. Ik ben zelf heel blij met de titel. Het woord Traverser impliceert een beleving en een beweging: er worden grenzen overschreden zowel fysiek als mentaal, er komt een ruzie via een raam naar buiten... Net als het Frans, is ook de taal van de ruzie heel erg belangrijk in de film. Hoewel we de mensen achter het raam nooit zien, heb ik met deze acteurs dezelfde voorbereiding en research gedaan als de twee Franstalige acteurs.

Je film komt net in een periode waar, mede door corona en de daarmee gepaarde lockdown, veel over partnergeweld wordt gesproken.

Ik vind het erg belangrijk dat deze gesprekken gevoerd worden en dat deze stemmen steeds luider klinken en gehoord worden. Toch is het eerder toeval dat dit samenvalt met een kortfilm die ik drie jaar geleden opstartte vanuit een persoonlijke observatie. Ik was onder de indruk van wat ik had meegemaakt. "Waarom zijn de daarmee gepaard gaande gevoelens zo ingewikkeld?", vroeg ik me af.

Nu wil ik dat de toeschouwers eigen associaties maken, hun herinneringen verbinden aan wat ik toon. Iedereen heeft zijn achtergrond, standpunt of verhaal. Zie Traverser als een uitnodiging om te praten over deze thematiek, ook over zaken die zich in een grijze zone bevinden, en zeker nu er in coronatijden veel over intrafamiliaal geweld wordt gesproken.

Van schrijven tot casten

Magali Coremans droomde ervan om schrijver te worden en studeerde filmregie aan het RITCS toen ze ontdekte dat vertellen met beelden “keimooi” was. Via een stage kwam ze in de casting terecht. Ze helpt dus mee bij het kiezen van acteurs en actrices. Zij zoekt bij voorkeur bij hen die niet tot de bekende acteervijver behoren. Haar eerste grote project was het casten van Home van Fien Troch. “Vele kandidaten hadden weinig of geen ervaring en het was heel fijn om er getuige van te zijn hoe jongeren een aspect van zichzelf ontdekten dat ze nooit in zichzelf hadden vermoed. Ik ervaar dat als een cadeau”, zegt Magali Coremans. En wat film betreft: “Ik zal nog een film draaien als ik iets te zeggen heb”.

Is Traverser voor jou ook een soort geschenk geworden? Zou je nog op dezelfde manier reageren als je opnieuw voor dat raam zou staan?

Ik weet niet of ik die vraag zonder twijfel kan beantwoorden, en ik kan zeker niet voor anderen spreken en zeggen hoe zij het moeten doen. Dat zou betekenen dat er een “juiste” of “foute” reactie is op geweld, terwijl ieders reactie – ook de mijne – in ieder moment net beïnvloed wordt door zoveel factoren, en vaak niet rationeel is. Ik ben wel dankbaar dat ik doorheen het maakproces van deze film zoveel gesprekken over geweld heb kunnen voeren, ook wanneer die moeilijk of confronterend waren. De openheid waarmee mensen bereid waren om met mij te praten en mee te denken, dat ervaar ik zeker als een geschenk.