Kortfilms zetten EU-waarden in de verf

“Daarom,” vertelt ons Charlotte Gugenheim, waarnemend hoofd van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België, “besliste Europa vorig jaar om, in samenwerking met beroemde Europese regisseurs, vijf kortfilms te draaien rondom de thema’s mobiliteit, digitalisering, vaardigheden, duurzaamheid en milieu. Met het oog op de Europese verkiezingen van dit jaar kwamen daar twee korte films bij. Een ervan, ‘The Shape’, werd gedraaid door onze landgenoot Jaco Van Dormael met de vrijheid van meningsuiting als thema. De tweede korte film ‘The Key’ gaat over het sociale Europa dat inzet op diversiteit”.

Aan het productieproces ging een lange consultatieronde vooraf. De leidraad daarbij was het zoeken naar wat Europa al voor jongeren op allerlei vlakken had betekend en hen daarna bewust te maken van wat Europa doet in hun dagelijks leven”, zegt Charlotte Gugenheim. Bij het kiezen van de regisseurs mikte men volgens haar op mensen die in hun land bekend waren en in staat waren om een thema voor iedereen in Europa toegankelijk te maken.

Toen dat project was uitgewerkt, besloot men om jongeren een kans te geven. Wie zich geroepen voelde om een door de “gevestigde waarden” geproduceerd thema op zijn of haar beurt aan te pakken mocht zijn kans wagen. En kreeg een bekend regisseur als coach plus een budget van 7.000 euro. Er kwamen massaal veel voorstellen en die werden online ter stemming voorgelegd.

Reizen

Een Pools voorstel met ‘Conspiracy’ als titel werd in een regie van Magdalena Zatecka wel geproduceerd. Ze toont hoe een familie de achttiende verjaardag van een zoon viert. Daarbij kondigt hij aan dat hij door Europa zal beginnen reizen. Dat veroorzaakt consternatie en iedereen aan tafel draagt zijn steentje bij om de jarige van zijn plannen af te houden. In Frankrijk zal hij, lactosegevoelig, alleen kaas kunnen eten, in Pisa riskeert hij de toren op zijn kop te krijgen, in Roemenië moet hij vampiers vrezen. Niets houdt hem echter tegen en met een gloednieuw paspoort in de hand, neemt hij het vliegtuig. Op de luchthaven ontmoet hij zijn familie opnieuw want zij zijn plots door de reismicrobe aangestoken. Les van de filmmoraal: in Europa, reis je vrij, werk je vrij en leef je vrij.

Implementeren

Eenmaal de films gedraaid, kwam het erop aan om de campagne te implementeren. Volgens Charlotte Gugenheim waren er daarbij verschillende mogelijkheden. Omdat je jongeren massaal op muziekfestivals kan bereiken, trok een team in ons land naar o.a. Couleur Café, Crammerocken Europavox au Botanique. Ook Brussels Short Film Festivalstelde de campagne voor. De zeven films staan, in originele versie met de per land aangepaste ondertiteling, ter beschikking van het Europees netwerk “Europa Cinema’s”. De respons is echter niet bijster groot.

Uiteraard worden de sociale media ingeschakeld en daarom werd bij iedere kortfilm een making of van anderhalve minuut gedraaid. Ideaal dus voor Facebook en Instagram. “In eigen land werd ‘The Shape’ van Jaco Van Dormael al vertoond en het publiek reageerde enthousiast,” zegt Charlotte Gugenheim. De film is ook geselecteerd voor Leuven Kort.

Vrijheid

‘The Shape’ van Jaco Van Dormael begint met een gitzwarte wolk die het scherm langzaam overmeestert. Dan schakelt Van Dormael over naar een klein gezellig marktplein waar mensen vrolijk met mekaar converseren. Het gaat er conviviaal aan toe. Tot een ober zware regendruppels ziet neervallen op een tafeltje. Het is het begin van een zware regenbui die langzaam het marktpleintje overspoelt. Met de zwarte regen verdwijnen ook letters en beelden. Iedereen vlucht naar binnen en de stilte is drukkend. Tot iemand muziek uit glazen tovert. Het signaal om het meisje te laten opstaan dat al vanaf het begin door het beeld wandelt met een dichtbundel van Paul Elouard tegen zich aangedrukt. Ze vindt de kracht om op te staan en naar buiten te stappen. Daar begint ze een beroemd gedicht van Elouard te declameren. Een gedicht over vrijheid. Naarmate de tekst wordt geciteerd, wordt het opnieuw licht boven Europa…

De nog geen vijf minuten durende kortfilm eindigt met een verwijzing naar artikel 11 van de het charter van de fundamentele rechten van de Europese Unie. Het gaat over de kracht en de macht van de vrijheid van mening en het pluralisme in de media. Aan ons allen om die te behouden.

Zwarte regen

Uit de making of van ‘The Shape’ blijkt dat Jaco Van Dormael dat onderwerp kiest omdat hij in zijn oeuvre doordrenkt is van “dromen, waarheid, vrijheid en generositeit”. Hijzelf verklaart dat “de zwarte regen die overal in Europa opduikt hem inspireert en dat het noodzakelijk is dat we daartegen reageren. “In tijden van zwarte regen, mogen we niet stil blijven zitten. Het is belangrijk te weten hoe we aan dat recht op vrije mening zijn geraakt en dat we steeds het recht hebben om te reageren en door die vrijheid iets kunnen veranderen”, zegt Jaco Van Dormael.

Alle kortfilms, zowel die van bekende regisseurs als die van de jongeren, staan online: https://europa.eu/euandme/frontpage_en

Film Fest Gent vertoont ‘The Shape’ van Jaco Van Dormaal voorafgaand aan de voorstellingen van de One Shot Cinema in Sphinx Gent. Op het programma staat ‘Synonymes’ van Nadav Lapid, bekroond met de Gouden Beer in Berlijn. Niet te missen op 7, 14, 24, 28 november om 20 u.