Marion Hänsel verdwijnt achter haar wolken

Met Marion Hänsel verliest de Belgische filmwereld een van haar meest eminente persoonlijkheden. Marion Hänsel keek ver over land- en taalgrenzen heen, bracht altijd kwaliteit in een gedreven oeuvre dat zich afspeelt tegen een achtergrond van zon, zand, zee en wolken. Wolken vond ze “het grootste bioscoopscherm van de wereld” en op dat canvas ‘projecteerde’ ze in haar film ‘Nuages’ brieven aan haar zoon Jan. Maar daarnaast evenzeer diverse diepmenselijke thema’s als eenzaamheid, afscheid, verlies, vergankelijke liefde, onmacht maar ook tederheid. Met ‘La tendresse’ draaide ze daar zelfs, met een glimlach, een film over.

Baas in eigen huis

Marion Hänsel werd op 12 februari 1949 in Marseille geboren maar groeide op in een Franstalig milieu in Antwerpen. Ze koesterde tal van toekomstplannen, onder meer schilderen zoals William Turner. Zijn wolken begeesterden haar. Turner achternagaan bleek te hoog gegrepen en actrice worden, werd het meest concreet. Daarbij verkoos ze de praktijk boven de theorie. Omdat het filmmilieu haar aantrok liet ze Brusselse theatergezelschappen achter zich en sloot zich in New York aan bij de Actors Studio van Lee Strasberg. Daarna kwam ze in Parijs terecht bij de circusschool van Annie Fratellini en draaide ze de kortfilm ‘Equilibres’. Daarvoor richtte ze haar eigen productiefirma op die ze, niet zonder ironie, Man’s film noemde want toen werkten er geen mannen. Dankzij die maatschappij bleef ze, meer dan veertig jaar lang, baas in eigen huis. Onafhankelijkheid en zelfstandigheid moest je Marion Hänsel niet leren.

Haar langspeelfilmdebuut ‘Le Lit’ naar de gelijknamige roman van Dominique Rolin waarin twee vrouwen aan het sterfbed staan van een beeldhouwer, gaat over liefde en vergankelijkheid over de dood heen. Deze poëtisch geladen film won in 1982 de André Cavens prijs als beste Belgische film, ging in Gent in première maar kende slechts een bescheiden succes bij het publiek.

Doorbraak

Met ‘Dust’ naar het boek ‘In the Heart of the Country’ van J.M. Coetzee kwam voor Marion Hänsel de grote internationale doorbraak. Voor de rol van Magda die tilt slaat als haar vader zich aan een vrouw van een van zijn knechten vergrijpt, koos Hänsel niemand minder dan Jane Birkin. Het blijft een van haar beste rollen. Trevor Howard, bekend van de klassieker ‘Brief Encounter’ nam de vaderrol voor zijn rekening. De film werd gedraaid in de buurt van het Spaanse Almeria en ging in wereldpremière op het Filmfestival van Venetië waar hij een Zilveren Leeuw won. Hänsel, Howard en Birkin kwamen de film waarin een, in een verzengend decor gesitueerd, complex gezinsconflict gloedvol wordt uitgewerkt zelf in première in Gent voorstellen.

Strikken

Voor ‘Il Maestro’ kon Hänsel nogmaals grote namen strikken. Malcolm McDowell en Charles Aznavour spelen de hoofdrollen in een film over een dirigent die van Amerika naar Italië komt om er de opera te dirigeren waarmee hij ooit debuteerde. Eenmaal ter plaatse meldt hij zich ziek. De operadirecteur zoekt uit wat er aan de hand is. Wint de waarheid het op de leugen? Zoeken naar wat er achter facades gebeurt typeert het oeuvre van Maron Hänsel.

In ‘Les Noces Barbares’ naar de gelijknamige roman van Yann Queffélec pakt Hänsel opnieuw een aangrijpend gezinsconflict aan. Dit keer tussen een getraumatiseerde moeder en de tevergeefs naar liefde smachtende zoon. Strand en zee nemen de plaats in van de woestijn uit ‘Dust’. Volgens Hänsel zelf vormt ‘Les Noces Barbares’ naar de roman van Yann Queffélec het slotstuk van een thematisch drieluik waarvan ‘Le Lit’ en ‘Dust’ de andere delen zijn.

Van de Berlinale naar Cannes

In haar ‘Sur la terre comme au ciel’ borduurt Marion Hänsel verder op de relatie ouder-kind. In deze film vertolkt Almodovar-actrice Carmen Maura de rol van een zwangere journaliste van wie het kind, samen met alle andere foetussen, besloten heeft niet ter wereld te komen. Kan zij met haar moederliefde dat besluit doorbreken? De intrigerende film werd vertoond in de Panoramasectie van de Berlinale.

Na Venetië en de Berlinale was met ‘Between the Devil and the Deep Blue Sea’ de Cannes competitie aan de beurt. Stephen Rea, opnieuw een grote naam in de acteurswereld, vertolkt in de film de rol van een verslaafde, gedemotiveerde marconist die op zijn boot in Hongkong vastzit. Een tienjarig meisje, Li bezorgt hem opnieuw levensvreugde. De soms moeilijke, hobbelige relatie tussen volwassenen en kinderen keert bij Hänsel als een rode draad terug. Maar dat de relatie ook positief kan zijn bewees ze in het al vernoemde ‘Nuages -Lettres à mon fils’ waarin ze haar zoon niet alleen haar liefdevolle intieme gedachten maar ook een pak wolken in alle kleuren en vormen cadeau doet. Met deze film mocht ze in 2001 de Semaine de la Critique in Cannes afsluiten.

Autobiografisch

Haar meest recente en ook haar laatste film ‘Il était un petit navire’ is een soort pendant van ‘Nuages’. Opnieuw richt Marion zich, dit keer vanop haar ziekbed, tot haar inmiddels volwassen en vader geworden zoon. Maar ze steekt veel meer autobiografie in dit ongewild tot testament uitgegroeide document. Deze authentieke persoonlijke films beletten niet dat Marion Hänsel oog had voor het universele plaatje. Zo keerde ze met, ‘The Quarry’ en ‘Si le vent soulève les sables’ nog terug naar Afrika en volgde ze met ‘Noir Océan’ ongeruste matrozen bij hun confrontatie met de gevolgen van de Franse atoomproeven in het begin van de jaren zeventig.

Open geest

Met uitzondering van het zelf geschreven ‘La tendresse’, waarin ex-geliefden samen hun door een ongeval gestrande zoon in Zwitserland moeten ophalen, zijn de speelfilms van Marion Hänsel gebaseerd op romans. Ze verslond boeken maar niet met het oog op een verfilming ervan. Literatuur maakte fundamenteel deel uit van haar culturele leefwereld en haar open geest. Van dat laatste getuigt ook haar werk als producente. Ze heeft een vijfendertigtal producties op haar actief. Tot de films die ze coproduceerde en op Film Fest Gent voorstelde behoren onder meer ‘Crazy Love’, ‘Blueberry Hill’, ‘Science Fiction’, Grote Prijs winnaar ‘Zagros’ en het vorige jaar vertoonde ‘Mother’. En dan zouden we nog de Oscarwinnaar ‘No Man’s Land’ van Danis Tanovic vergeten.

Gezaghebbend

Net zoals André Delvaux en de gebroeders Dardenne noemde Marion Hänsel zich een Belgische cineaste. Ze voelde zich wel een wereldburger en haar oeuvre bewijst dat ze op vele continenten thuis was. Dichtbij huis was ze bovendien een gezaghebbende stem in het filmmilieu en was meer dan eens een pertinente spreekbuis naar de overheid toe. Ze verdedigde het beroep zonder op tafels te springen maar met overtuigende argumentatie. Ter zake en innemend. Er werd naar haar geluisterd. Ook al omdat het haar niet aan “tendresse” ontbrak.