Starship Troopers

Totalitarian temptation

Them! (1954) | Gordon Douglas

Ten gevolge van monsterlijke mutaties ontstaan er reusachtige mieren die paniek zaaien in het gebied rond de Mojave-woestijn in het zuidwesten van de VS. Deze degelijke B-film die meestal de gebruikelijke schokeffecten uit de weg gaat, is zoals soortgelijke producties uit die tijd een typische Koude Oorlog-allegorie waarin de monsters zowel voor het rode gevaar staan als voor de verschrikkingen die ons in het atoomtijdperk te wachten staan. Met James Whitmore, Edmund Gwenn, Joan Weldon, James Arness.

Seconds (1966) | John Frankenheimer

In de beklemmende thriller wordt een Faustiaans thema in een sciencefiction kleedje gehuld. De premisse is zeer intrigerend. Een gefrustreerde zakenman van middelbare leeftijd ontdekt een geheimzinnige organisatie die hem een nieuwe identiteit en dus een tweede kans in het leven kan schenken. Na plastische chirurgie en psychiatrische therapie ontwaakt de fysiek wat banale man in de gedaante van…Rock Hudson, die anno 1966 de belichaming was van de ideale Amerikaanse man (weinigen waren toen op de hoogte dat Hudson homo was - hij kwam pas uit de kast toen hij al stervende was aan aids - wat die idealisering nu toch wat wrang ironisch maakt). De droom een ander te zijn, verandert al gauw in een nachtmerrie. Frankenheimer weet ons tot het einde van zijn film met spanning te doen kijken naar een intrige die almaar uitzinniger wordt. De hallucinante zwart-wit fotografie van James Wong Howe draagt enorm bij aan een akelige sfeer van vervreemding en bureaucratische terreur. Met Frank Campanella, John Randolph, Frances Reid, Murray Hamilton, Jeff Corey, Will Geer.

Planet of the Apes (1968) | Franklin J. Schaffner

De eerste film uit de aap-saga en veruit de beste in de cyclus. Charlton Heston is Captain Taylor, een cynische, sigaar rokende astronaut die uit zijn cryogene slaap ontwaakt en ontdekt dat hij gecrasht is op een onbekende planeet, duizenden jaren in de toekomst, een omgekeerde wereld waarin de aap over de mens heerst. Maar zelfs de apen zijn onder de indruk van de heroïsche torso en de vastberaden kin van de man die Mozes en Ben-Hur speelde. Zo zien we de meest manhaftige ster uit de Amerikaanse spektakelfilm uit die tijd ronddraven in een grillig wereldje bevolkt door harige creaturen (de apenmake-up was in die jaren revolutionair) die staan te popelen om dit Amerikaans symbool te onderwerpen aan lobotomie en castratie. Met de hulp van de ruimdenkende wetenschappers onder het apenvolkje, Cornelius en Zira, ontsnapt Taylor uit Ape City, om in de waarlijk schokkende finale een rivaliserend Amerikaans symbool tegen te komen. Bij het aanschouwen van een uit het zand oprijzende Vrijheidsbeeld beseft hij dat hij al die tijd op zijn eigen planeet heeft rondgedoold die intussen bij een niet nader genoemde kernoorlog van de kaart werd geveegd en mag hij zijn intussen beroemde vloek brullen: ‘Damn you! Damn you all to hell!’ Franklin J. Schaffner regisseert met panache het kloek dramatisch materiaal, gebaseerd op een roman van de Fransman Pierre Boulle. Er volgden vier sequels en een tv-serie. En in 2001 luidde de nieuwe versie - néé, geen remake! - van Tim Burton een nieuwe reeks in. Met Roddy McDowall, Kim Hunter, Maurice Evans, James Whitemore, Linda Harrison.

Punishment Park (1971) | Peter Watkins

De Brit Peter Watkins (The War Game) brengt op documentaire wijze, in een ruwe reportagestijl, een fictief kamp in beeld waarin de langharige opposanten van de Vietnamoorlog samengedreven worden en een straf moeten uitzitten. De beschuldigden krijgen de keuze: langdurige gevangenschap of een uithoudingsproef in de woestijn: een tocht van vijftig mijl met als eindpunt een heuvellandschap met de Amerikaanse vlag. Om de vreselijke lotgevallen van deze ‘rustverstoorders’ zo sterk en authentiek mogelijk te doen overkomen, introduceert Watkins een efficiënt procedé: we zien de tocht door de televisiecamera’s van een West-Duitse en Britse zender die de toelating kregen om het nieuw gerechtelijk experiment op de voet te volgen. Het is alsof je naar een ongenadig televisieverslag zit te kijken over een Guantanamo Bay gevangenis avant la lettre. Met Patrick Roland, Kent Foreman, Carmen Argenziano, Luke Johnson.

THX 1138 (1971) | George Lucas

Het speelfilmdebuut van de man achter Star Wars is een uitgebreide versie van een bekroonde kortfilm die de cineast op de Californische filmschool maakte. Het is tevens de eerste productie van Francis Ford Coppola’s ministudio American Zoetrope. Een 1984-achtige, ondergrondse samenleving waar seks verboden is, wordt compleet gedomineerd door computertechnologie. De kaalgeschoren, haast niet van elkaar te onderscheiden bewoners leven in een hypersteriele samenleving. Dagelijkse drugporties dienen als compensatie voor het ontbrekende gevoelsleven, politierobotten met metalen gelaat beschermen deze totalitaire maatschappij. Als de gezellin die hij zwanger maakte geliquideerd wordt, komt de non-conformistische THX (Robert Duvall) in opstand tegen deze genadeloze conditionering. Het scenario is aan de magere kant maar de grafisch aandoende minimalistische vormgeving is buitengewoon overtuigend en de soundtrack vol elektronische echo’s creëert een gevoel van onbehagen. Met Donald Pleasence, Maggie McOmie, Don Pedro Colley.

Soylent Green (1973) | Richard Fleischer

Deze grimmig toekomstvisioen waarschuwt ons voor nakende ecologische rampen. Anno 2022 is New York herschapen in één groot getto met een uitgehongerde bevolking van veertig miljoen mensen en waar het eten van een stukje fruit of het nemen van een douche een ongehoorde luxe is. Charlton Heston is een verbitterde cop die tijdens een moordonderzoek het lugubere complot achter de voedselverwerkende industrie ontdekt. Deze volkomen imaginaire futuristische fabel wordt door Richard Fleischer met een realistische precisie voor de lens gebracht. Je hoeft geen diploma futurologie op zak te hebben om te raden wat er precies in de conservenblikjes van onze gedoemde afstammelingen zit. Met Edward G. Robinson, Leigh Taylor-Young, Chuck Connors, Joseph Cotton.

Rollerball (1975) | Norman Jewison

Anno 2018 (althans volgens deze prent uit 1975) zijn alle problemen en conflicten van economische en geopolitieke aard alsook alle milieukwesties van de baan geschoven ten voordele van een glimmende, rimpelloze multinationale maatschappij. Zes grote trusts, vertakt in een kaste technocraten overheersen de wereldbevolking die in comfortabele welstand verkeert en waarvan het gedrag volledig geconditioneerd wordt door de dodelijke Rollerball gevechtssport. Het gaat om een amalgaam van destructieve tendensen en brutale ontladingen uit diverse sporten: schaatsploegen moeten in een ringvormige arena een stalen bal in het doel werpen. Miljoenen kijkers volgen op hun tv-scherm deze moderne gladiatorengevechten, een extreem staaltje van geïnstitutionaliseerd geweld. De intrige draait rond een populaire Rollerball kampioen (James Caan) die aan de controle van deze elektronische dictatuur ontsnapt. Opvallende figuur is de door Ralph Richardson vertolkte bewaker van een centrale computer die de hele geschiedenis van de mensheid verzamelt. Met John Houseman, Maud Adams, John Beck, Moses Gunn, Pamela Hensley.

Red Dawn (1984) | John Milius

Met de hulp van Cubanen en Nicaraguanen vallen de Sovjets Midden-Amerika binnen. Kernwapens komen er niet aan te pas. Scenarist-regisseur John Milius, wellicht de meest rechtse kracht binnen het naar links overhellende Nieuw Hollywood, houdt het strikt bij een conventionele oorlog, waardoor hij beter zijn ouderwetse opvattingen over vaderlandslievend heroïsme kan demonstreren. De actie speelt in een klein stadje in Colorado dat afgesneden geraakt van de Free America zone wat verderop. De wreedheid van de Rode Horden kent geen grenzen: dissidente inwoners verdwijnen in tot concentratiekampen omgebouwde drive-in- cinema’s; schoolkinderen worden zonder pardon bij bosjes afgeschoten; Eisensteins Alexander Newski wordt in de lokale bioscoop geprogrammeerd (een detail dat erop wijst dat Milius bij al dat anticommunistisch vertoon zijn gevoel voor humor niet helemaal verloren is). Gelukkig konden zes moedige tieners nog net naar de Rocky Mountains vluchten, waar ze zich geassisteerd door een gewezen sportkampioen van de middelbare school, ontpoppen tot een tot de tanden bewapend guerrilla-groepje. De ‘baseball kids’ drinken hertenbloed, geven zich over aan allerhande stoere rituelen en smeden mystieke broederbanden. Met Patrick Swayze, C. Thomas Howell, Lea Thompson, Charlie Sheen, Jennifer Grey, Ben Johnson, Harry Dean Stanton, Powers Boothe.

The Running Man (1987) | Paul Michael Glaser

De titel van deze hightech actieprent die in een brutale politiestaat uit de eenentwintigste eeuw speelt, slaat op een tv-show die de bloederigheid van de Romeinse gladiatorengevechten paart aan elektronische surveillance en manipulaties van de totalitaire telecommunicatiestaat. Gehuld in een nauwsluitend oranje pak moet Arnold Schwarzenegger door allerlei akelige tunnels en catacomben rennen voor zijn leven. De show wordt gestolen door de vier snoodaards die hij moet trotseren: de met een hockeystick gewapende diepvriesschurk Subzero; de als een overbelichte kerstboom uitgedoste, elektriciteit ontladende Dynamo die aria’s kweelt terwijl hij op zijn slachtoffers toestormt; de met een kettingzaag zwaaiende Buzzman, een woeste karikatuur van een van de populairste videomoordenaars; de explosieve woesteling Fireball die uitgerust is met napalmbommen. Het verderfelijke spel wordt door gretige toeschouwers gadegeslagen op gigantische tv-schermen in futuristisch verkrotte buurten. Gebaseerd op een roman van Richard Bachman also known as Stephen King. Met Maria Conchita Alonso, Yaphet Kotto, Jim Brown.

Robocop (1987) | Paul Verhoeven

Verhoevens futuristische politiefilm Robocop is cynisch, bijzonder brutaal maar ook heel grappig voor wie van zwarte humor houdt wel te verstaan. Een rechtschapen politieman (Peter Weller) wordt door het uitschot van Detroit aan flarden geschoten maar een tech-imperium reconstrueert hem tot de ultieme machine voor ordehandhaving. Robocops menselijke geheugen is echter nog niet helemaal uitgewist, zodat de geharnaste kunstmens jacht maakt op de engerds die hem dit hebben aangedaan. Robocop barst van het ultra-geweld en is waarschijnlijk de eerste film die een boosaardig grappig spektakel maakt van een schurk die door chemisch afval tot iets onbeschrijfelijk muteert. De vloedgolf van geweld wordt genietbaar gemaakt door de satirische veroordeling van Big Business Amerika en de fascistoïde praktijken van de moderne politiestaat. Met Nancy Allen, Dan O’Herlihy, Ronnie Cox, Kurtwood Smith, Miguel Ferrer.

Total Recall (1990) | Paul Verhoeven

In dit overdonderend Sciencefiction actie-epos belichaamt Arnold Schwarzenegger een futuristische bouwvakker die voortdurend van Mars droomt. De goedkoopste manier om zijn droom te realiseren is zich door het bedrijf Rekall Incorp. twee weken eersteklas herinneringen aan de rode planeet te laten inplanten. Het experiment loopt echter slecht af. Doug Quaid heeft kennelijk deze gekoloniseerde planeet al bezocht, maar zijn herinneringen daarin zijn uitgewist. Zou het kunnen dat zijn hele leven als gelukkig getrouwde bouwvakker niet meer was dan een geheugeninplant en hij in feite een geheim agent is die bezwarende informatie bezit over de wrede heerser Cohaagen die door zijn controle over de zuurstof de planeet in zijn greep houdt? Arnold wordt nu langs alle kanten belaagd en reist naar Mars om uit te vissen wie hij nu precies is. Het concept van Total Recall, geïnspireerd op een verhaal van Philip K. Dick is fascinerend: speculatieve sciencefiction over paranoïde schizofrenie waarin droom en werkelijkheid in elkaar schuiven en het gemanipuleer met hersensimplantaten tot duizelingwekkende verwarring leidt. Met Sharon Stone, Michael Ironside, Rachel Ticotin, Ronny Cox.

Strange Days (1995) | Kathryn Bigelow

De hyperkinetische sciencefiction thriller Strange Days speelt zich af in Los Angeles tijdens de laatste 48 uur van de twintigste eeuw. Iedereen is verzot op een digitale drug, een virtual reality disc die middels SQUID, een elektronisch apparaat dat op het hoofd wordt gezet, rechtstreeks naar de hersenen wordt gestuurd. De discs in kwestie zijn in feite psycho-sensuele opnamen van wat andere mensen hebben beleefd. Ralph Fiennes is de ex-politieman Lenny Nero die in een pre-apocalyptisch L.A. op de zwarte markt een lucratief illegaal handeltje drijft in verboden clips vol extreme misdaad, seks en geweld. Strange Days is een unicum in de Amerikaanse cinema: een visueel super spectaculaire actieprent die ook boordevol provocerende ideeën en striemende sociale kritiek zit en waarin persoonlijke, politieke en technologische motieven en obsessies intrigerend in elkaar verstrengeld zijn. Kathryn Bigelow toont ons in een vaak duizelingwekkende en oorverdovende millennium-maalstroom de barsten in het Amerikaanse bestel - de sociale onlusten, de polarisering tussen arm en rijk, het racisme, de corruptie van het politiekorps, de drugsmisdaden. Ze doet dit echter in een film die niet belerend of boodschapperig overkomt, maar ook een geraffineerde en vaak desoriënterende bespiegeling inhoudt op de verslavende natuur van het techno-voyeurisme, waardoor ze uiteraard het hele filmproces zelf in vraag stelt. Met Angela Bassett, Juliette Lewis, Tom Sizemore, Vincent D’Onofrio, Josef Sommer.

Gattaca (1997) | Andrew Niccol

De uit Nieuw-Zeeland afkomstige Andrew Niccol situeert zijn eerste film in een maatschappij waar de genetische dictatuur heerst. In deze brave new world kunnen wetenschappers ziekte en domheid uit menselijke embryo’s splitsen. De mensheid is onderverdeeld in ‘validen’, in de reageerbuis gekweekte Übermenschen, en ‘invaliden’ die nog langs de natuurlijke weg geboren zijn en pardoes in een verstoten onderklasse tuimelen. Ethan Hawke speelt Vincent Freeman, de rebel die de vlekkeloze maatschappij op de proef stelt, tot de ongewensten hoort maar zich niet neerlegt bij zijn lot en simuleert dat hij tot de elite behoort. Dit moet zowat de meest cerebrale sciencefictionfilm uit Hollywood zijn sinds George Lucas debuutfilm THX 1138 (1971). En net als dit atypisch experiment van de schepper van Star Wars is Gattaca extreem in alle departementen gestileerd. De summiere, golvende decors, de strenge kostuums, de ijle score van Michael Nyman, het koele kleurenpalet en de plechtstatige cameravoering creëren allemaal samen een audiovisueel design dat adequaat de steriele perfectie weerspiegelt van een wereld waarin eugenetica triomfeert en tegelijk ook ironisch verwijst naar de fifties-look, naar een optimistische vormentaal vol geloof in de toekomst. Schrijver-polemist Gore Vidal, zelf een grote tegenstander van de dictatuur van de Amerikaanse bedrijven, speelt een kleine rol als de directeur van de Gattaca Corporation. Met Uma Thurman, Jude Law, Elias Koteas, Ernest Borgnine.

The Second Civil War (1997) | Joe Dante

Joe Dante maakte zijn meest politieke en subversieve film voor rekening van de kabelzender HBO. Hij schildert in deze vlijmscherpe satire op geloofwaardige wijze een politieke ontwikkeling die toen nog hoogst onwaarschijnlijk leek maar met alles wat er nu gebeurt angstaanjagend profetisch lijkt. De demagogische gouverneur van Idaho besluit om de staatsgrenzen te sluiten en alle immigranten uit te verdrijven. De media storten zich op de daaruit voortvloeiende crisis die tot een nieuwe Burgeroorlog leidt. De film is ingeblikt als een CNN-achtige uitzending met een vermenigvuldiging van nieuwsflitsen, videofragmenten en commentaren. Dante richt zijn pijlen niet alleen op de nationalistische obsessies van rechts Amerika en de Golfoorlog die toen nog fris in het geheugen lag, maar ook op de transformatie van nieuws tot spektakel. Met Beau Bridges, Joanna Cassidy, Phil Hartman, James Earl Jones, James Coburn, Dan Hedaya, Elizabeth Pena, Brian Keith, Kevin McCarthy.

A.I. Artificial Intelligence (2001) | Steven Spielberg

In de wereld van A.I. (Artificial Intelligence) zijn de VS dankzij een strenge geboortecontrole nog altijd een welvarende natie, maar de mens lijkt beroofd van alles wat hem nu juist menselijk maakt. De nauwelijks van ons te onderscheiden robots (zogeheten mecha’s) zijn de enige op aarde die kunnen voelen, liefhebben en het goede nastreven. Terwijl de mens niets beter te doen heeft dan vernietigen wat hij geschapen heeft. De fusie tussen Stanley Kubrick die dit project achttien jaar koesterde en Steven Spielberg die de film uiteindelijk regisseerde, levert een fascinerend hybride op, een titanengevecht tussen een sentimentele humanist en een kille misantroop. Het resultaat van dit genadeloze oedipale drama zwalpt onwennig tussen het potsierlijke en het sublieme. Met Haley Joel Osment, Jude Law, Frances O’Connor, Sam Robards, William Hurt.

Minority Report (2002) | Steven Spielberg

Spielberg creëert in deze sciencefictionfilm naar een kortverhaal van Philip K. Dick een volstrekt geloofwaardige en logisch verbeelde wereld uit de toekomst. Anno 2054 heeft de VS een waterdicht systeem ontwikkeld om komaf te maken met doodslag. Dankzij de superbegaafde menselijke Pre-Cogs die in een melkachtige vloeistof drijven en visioenen hebben, kan een politieafdeling in Washington accuraat voorspellen wanneer de volgende moord zal plaatsgrijpen. Nadat ze de beelden van de zieners hebben gedecodeerd, rukken de leden van het Pre-crime commando uit om de dader preventief bij de kraag te vatten. Bij een passionele moord levert dat een helse race tegen de klok op, wat Spielberg in razend spannende scènes in beeld zet. Dan komt echter een verrassende wending die van Minority Report geen whodunit maakt maar will-he-do-it maakt. Teamleider John Anderton (Tom Cruise) wordt zelf door het futuristisch orakel als moordenaar aangewezen: binnen de 36 uur zal hij een man ombrengen die hij niet eens kent. Hebben de Pre-Cogs zich vergist of is Cruise werkelijk een moordenaar? En zo ja, kan hij zijn lotsbestemming veranderen? Rond deze provocerende premisse bouwt Spielberg een furieus kinetische achtervolgingsthriller op vol slimme gadgets die integraal deel uitmaken van de hoogtechnologische ‘Big Brother is Watching You’-toekomst. Met Colin Farrell, Samantha Morton, Max von Sydow, Steve Harris, Jessica Capshaw.

Rollerball (2002) | John McTiernan

McTiernans tweede remake van een film van Norman Jewison (de vorige was The Thomas Crown Affair) is geen onverdeeld succes maar is toch stukken interessanter dan zijn barslechte reputatie laat vermoeden. Mc Tiernan schrapt bijna volledig de satire van de ultragewelddadige sportkampen uit de toekomst, om zich toe te spitsen op een welhaast abstract spektakel van extreme bots-en crash-sensaties. Net als zijn vorige film, The 13th Warrior werd Rollerball door de studiobazen opnieuw gemonteerd en distantieerde de regisseur zich van het resultaat. Met Chris Klein, Jean Reno, LL Cool J, Rebecca Romijn.

Civil War (2024) | Alex Garland

Civil War speelt zich zogenaamd af in een dystopisch Amerika van de toekomst; een toekomst die gezien de Amerikaanse actualiteit wel zeer dichtbij lijkt. Alex Garland koos ervoor om zijn waarschuwende film in te blikken als een kloeke B-film vol quasi ononderbroken felle actie. We volgen een team van militair-embedded journalisten die in een race tegen de klok Washington D.C. moeten bereiken vooraleer rebelse fracties het Witte Huis inpalmen. Wat sommigen de film verwijten - dat Garland de tegenstanders niet benoemt als Democraten versus Republikeinen- lijkt me juist een sterkte van de film die daarmee deze Burgeroorlog bevrijdt van ideologische ballast en een simplistische goed versus kwaad tegenstelling. Het maakt de film ook ontwrichtend, verstorend en schokkend. Garland onderzoekt of verklaart niet hoe het in hemelsnaam zo ver is moeten komen. Hij stelt gewoon vast (alsof de film een documentaire is van wat is voorgevallen) en kijkt de gruwel zonder verpinken recht in de ogen. Met Kirsten Dunst, Wagner Moura, Cailee Spaeny, Nick Offerman.