Wat maakt 'Un beau soleil intérieur' superieur aan de Amerikaanse romcom?

Voor wie nog zou aan twijfelen of Juliette Binoche de beste en meest interessante Franse actrice is van de generatie die in de jaren tachtig zijn opwachting maakte, is er nu 'Un beau soleil intérieur' van Claire Denis, waarin La Binoche schittert als Isabelle, een gescheiden vrouw van rond de vijftig die wanhopig op zoek is naar een man. Niet zomaar een man, maar de ideale man die haar dorst naar absolute liefde lest. Precies omdat haar streefdoel zo hoog gegrepen is, zijn haar pogingen zo grappig, want geen van de mannen met wie ze in deze losjes opgebouwde, episodische film aanpapt, benadert in de verste verte dit droombeeld. En in elke nieuwe scène krijgen we een ander facet van Isabelles persoonlijkheid te zien, waarmee Binoche binnen eenzelfde personage meerdere identiteiten suggereert, afhankelijk van de situatie waarin ze verkeert.

La Binoche schittert als Isabelle, een gescheiden vrouw van vijftig die wanhopig op zoek is naar een man

We krijgen een défilé van kandidaten en ze komen in alle maten en gewichten, met als enige overeenkomst dat ze niet beantwoorden aan wat Isabelle voor ogen heeft, voor zover ze natuurlijk ook zelf goed weet wat ze wil. Het ontbreekt én in de vertolking van Juliette Binoche én in de kijk van regisseuse Claire Denis op haar hoofdpersonage zeker niet aan zelfspot, maar dan weer niet in die mate dat je haar wispelturigheid weglacht. Je kan alleen glimlachen bij zoveel herkenbaar romantisch gestuntel en genieten van een karaktertekening en een vertolking die van Isabelle ondanks de frivole aankleding een complex personage maken. Als kunstenares (beeldhouwster) geniet Isabelle enerzijds van een grote onafhankelijkheid in haar werksituatie, maar anderzijds is ze op een leeftijd gekomen dat de angst voor een eenzame toekomst toeslaat. En met elke pijnlijke mislukking, krijgt haar personage er een dimensie bij.

Je kan alleen glimlachen bij zoveel herkenbaar romantisch gestuntel

Onder haar aanbidders is er de bankier die zich vreselijk arrogant aanstelt en haar alleen tot een orgasme brengt als ze eraan denkt hoezeer ze hem verafschuwt; de zwaarmoedige jonge acteur die terminaal besluiteloos is, maar die ze toch in haar bed krijgt; de jaloerse galeriehouder die haar vruchtbare relatie met een werkman ondermijnt.

Naast haar minnaars is er natuurlijk ook haar entourage, haar vriendinnen, haar ex-echtgenoot en haar dochter, en bijna allemaal worden ze vertolkt door bekende Franse acteurs zoals Nicolas Duvauchelle, Josiane Balasko, Philippe Katerine, Bruno Podalydès, Valeria Bruni Tedeschi, Xavier Beauvois (vooral bekend als regisseur: zijn nieuwste film 'Les gardiennes' staat op het programma van de komende editie van Film Fest Gent). En in de magnifieke epiloog staat Binoche oog in oog met het grootste levende en imposante monstre sacré uit de moderne Franse cinema: Gérard Depardieu, als een waarzegger bij wie Isabelle ten einde raad komt aankloppen. Alleen al de manier waarop Depardieu aandachtig naar haar amoureuze verlangens peilt, om haar dan in de goede richting te sturen die duidelijk naar zijn persoon leidt, zijn een bezoekje aan de bioscoop waard.

De personages verwoorden precies wat ze voelen en hoe ze daarop zullen reageren, maar eens ze voor de feiten geplaatst worden, doen ze exact het tegenovergestelde

De film is vaag geïnspireerd op 'Fragments d’un discours amoureux' van de Franse filosoof Roland Barthes, wat zeker niet verbaast in een werk van Claire Denis, een regisseuse die tegelijk zeer filmisch denkt, maar ook sterk beïnvloed is door literatuur. Zo heeft ze samengewerkt met de romanschrijfster Marie N’Diaye ('White Material'), de filosoof Jean-Luc Nancy ('L’Intrus'), de auteur Emmanuèle Bernheim ('Vendredi soir') en is haar grootste film, 'Beau travail' (1999) sterk beïnvloed door Melville’s 'Billy Budd'. Tijdens het schrijven van het scenario van 'Un beau soleil intérieur' werkte Denis samen met de Franse schrijfster Christine Angot en verdween Barthes een beetje naar de achtergrond omdat beide vrouwen hun persoonlijke ervaringen in het script verwerkten. Wat wel bleef hangen, was Barthes’ concept van le désastre amoureux. Vaak zochten Denis en Angot inspiratie in liefdesgeschiedenissen die slecht zijn afgelopen – een van de redenen waarom 'Un beau soleil intérieur' superieur is aan zelfs de betere (voor zover die al bestaat) Amerikaanse romcom. Terwijl de typische Hollywoodkomedie het moet hebben van gemakzuchtige oneliners en kunstmatig aandoende zelfzekerheden, is dit een film waarin de personages worstelen om hun gevoelens zo juist mogelijk te verwoorden en daarin nog falen ook, met alle grappige verwikkelingen van dien. In die zin zijn ze verwant aan veel introspectieve personages in de films van Eric Rohmer, die heel precies verwoorden wat ze voelen en hoe ze daarop zullen reageren, maar eens ze voor de feiten geplaatst worden, precies het tegenovergestelde doen.

'Un beau soleil intérieur' is een warme, delicate en scherpzinnige zedenkomedie

'Un beau soleil intérieur' is een warme, delicate en scherpzinnige zedenkomedie geworden waar de wijsheid van uitstraalt, zonder dat we ooit het gevoel hebben dat we levenslessen ingelepeld krijgen en waarin het mysterie van menselijk gedrag psychologisch wordt gesuggereerd of op fysieke wijze gecapteerd. Dit mag dan nog de lichtste film zijn van een cineaste die vaak de donkere kanten van het mens zijn verkent (herinner u 'Les salauds' uit 2013), ook nu loopt liefde, romantisch of fysiek, niet van een leien dakje, maar werkt ze destabiliserend en gaat ze gepaard met existentiële paniek, onzekerheid, angst, seksuele onwennigheid en ja, ongelijkheid wegens klassenverschillen.

De jazzy score van Stuart A. Staples van Britse band Tindersticks schenkt de film een extra melancholisch ondertoontje

'Un beau soleil intérieur' mag dan nog niet zo markant visueel zijn als de typische Denis-film, ook al omdat het er in haar meeste films zwijgzamer aan toegaat, dankzij Denis’ scherpe keuzes inzake mise-en-scène (met de camera meestal gefixeerd op Isabelle en de man van het moment) en de puike bijdrage van vaste DOP Agnès Godard (die al haar films fotografeerde sinds 'J’ai pas sommeil' uit 1994) die zowel een warme gloed geeft aan de intieme scènes als perfect de tristesse vat van een grijs Parijs. Wat de film een melancholisch ondertoontje schenkt dat nog wordt versterkt door de jazzy score van vaste muzikant Stuart A. Staples van de Britse band Tindersticks.