Wide angle: Un beau matin - video essays

Dat is wat de video essays in onderstaande selectie gemeen hebben. Ze werden gemaakt in opdracht van organisaties die deze vorm van audiovisuele kritiek een warm hart toedragen. Daarnaast bereiden ze je ook elk op hun eigen manier voor op het bekijken van Un beau matin, de nieuwste van Mia Hansen-Løve.

door David Verdeure

Klank in close-up

Little White Lies is een Brits filmmagazine dat inzet op verdiepende maar toch heldere filmkritiek. Het doet dat in een erg verzorgde en creatieve vormgeving, met vaak unieke illustraties die de essentie van een film of thema proberen te vatten. De video essays die Little White Lies laat maken zijn op dezelfde leest geschoeid: ze zijn tegelijk toegankelijk en technisch verzorgd.

The Sounds Of Mia Hansen-Løve is een schoolvoorbeeld van die aanpak. Het is een rechttoe-rechtaan supercut die de aandacht vestigt op de subtiele sound effects in de films van de Française. Vogels en insecten, wind en water: regelmatig verdringen die bescheiden natuurgeluiden de menselijke aanwezigheid naar de achtergrond en zetten ze de oren van de kijker op scherp. Het video essay bevat ook een sequentie met een heleboel klank close-ups waarin personages met papier of stof aan de slag gaan. Daarbij valt de haptische kwaliteit van die foley effecten op: de klank maakt de handeling tastbaar.

De aanpak van maker Luís Azevedo is tegelijk klassiek en efficiënt. Hij groepeert geluiden naar onderwerp of locatie en legt op die manier ook auditieve motieven bloot die vaak opduiken in de filmografie van Hansen-Løve. Een aantal ervan zal je ook horen in Un beau matin.

Geen film is een eiland

MUBI is een streamingdienst die zich onderscheidt van andere spelers op die markt doordat ze kwaliteit verkiezen boven kwantiteit. Je zal op MUBI niet eindeloos door het keuzemenu scrollen want het aanbod is beperkt tot een dertigtal zorgvuldig gekozen en gecureerde films. Elke dag verdwijnt er een van het menu en komt er een andere bij. In hun online magazine Notebook maken ze ook plaats voor verdiepende video essays bij hun programmatie.

Bergman Island: Art, Love, and the Unbearable Process of Making is een goed voorbeeld. Het is een video essay dat (mede) door MUBI mogelijk gemaakt werd en waarin Broey Deschanel de metatekstuele lagen van Mia Hansen-Løves vorige langspeler probeert te ontrafelen. Ze zoomt in op de verbanden tussen Løves en Bergmans werk en plaatst die overeenkomsten binnen een breder kunsthistorisch perspectief. En passant snijdt ze ook thema’s als het mannelijk genie en de uitdagingen van artistieke inspiratie aan. (Deschanel maakt gretig gebruik van de vrijheid die de essayistische vorm biedt om van onderwerp naar onderwerp, van eiland naar eiland te zeilen - zoveel mag duidelijk zijn).

Praten met de voeten

De walk and talk is een strategie die vaak gebruikt wordt om lange dialoogscènes visueel interessanter te maken. Laat pratende personages wandelen en de dialoog lijkt meteen meer dynamiek en richting te krijgen. Alsof het ergens heen gaat.

Vooral Franse filmmakers bedienen zich graag en vaak van deze vorm. Walkers: A Motif in Philippe Garrel bewijst dat aan de hand van de filmografie van een andere coryfee van de Franse cinema. Cristina Álvarez López en Adrian Martin maakten – weer voor MUBI – een supercut van wandelshots en -scènes uit de films van Philippe Garrel. Zijn personages struinen even vaak in stilte als in gesprek, maar het enorme aantal voorbeelden (liefst een kwartier lang) bewijst de alomtegenwoordigheid van deze stijlgreep in Garrels werk.

Ook Hansen-Løve hanteert deze vorm, en Un beau matin is geen uitzondering. De straten van Parijs liggen er ineens verdacht verlaten bij om zo de hoofdpersonages ongestoord keuvelend te laten flaneren door het donker van de lichtstad. Of die personages slenteren pratend door een park en wanneer de wandelweg korter blijkt dan het gesprek, keren ze gewoon op hun stappen terug. De walk and talks zijn in Un beau matin zo nadrukkelijk en zelfbewust dat ze soms op een parodie van de vorm gaan lijken. Daardoor zouden ze ook mooi passen in de supercut Walking and Talking About Walking and Talking. Dat is een goed gestoffeerde (en erg grappige) compilatie van walks and talks uit films en televisieseries waarbij in de dialoog expliciet verwezen wordt naar de stijlfiguur.